array:25 [
  "pii" => "S0001731021004166"
  "issn" => "00017310"
  "doi" => "10.1016/j.ad.2020.11.028"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2022-05-01"
  "aid" => "2807"
  "copyright" => "AEDV"
  "copyrightAnyo" => "2021"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 1
  "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
  "subdocumento" => "sco"
  "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2022;113:516-8"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => true
    "ES2" => true
    "LATM" => true
  ]
  "gratuito" => true
  "lecturas" => array:1 [
    "total" => 0
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S000173102200285X"
    "issn" => "00017310"
    "doi" => "10.1016/j.ad.2020.11.037"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2022-05-01"
    "aid" => "2999"
    "copyright" => "AEDV"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2022;113:T516-T518"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "en" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Resident&#39;s Forum</span>"
      "titulo" => " RF - Scabies Outbreak During the COVID-19 Lockdown"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "T516"
          "paginaFinal" => "T518"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "es" => array:1 [
          "titulo" => "FR - Epidemia de sarna en el contexto de la pandemia de COVID-19"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figure 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 826
              "Ancho" => 1305
              "Tamanyo" => 127328
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "en" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A&#44; Rash due to COVID-19 on the left shoulder and scabietic nodules in the axilla&#46; B&#44; Scabietic nodules&#46; C&#44; Dermoscopic image of <span class="elsevierStyleItalic">Sarcoptes scabiei var&#46; hominis</span>&#46; The arrow indicates the mite&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "P&#46;A&#46; Cerro, A&#46; Navarro-Bielsa, A&#46;M&#46; Palma"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "P&#46;A&#46;"
              "apellidos" => "Cerro"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Navarro-Bielsa"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;M&#46;"
              "apellidos" => "Palma"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S000173102200285X?idApp=UINPBA000044"
    "url" => "/00017310/0000011300000005/v1_202206110542/S000173102200285X/v1_202206110542/en/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0001731022002836"
    "issn" => "00017310"
    "doi" => "10.1016/j.ad.2021.08.015"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2022-05-01"
    "aid" => "2997"
    "copyright" => "AEDV"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2022;113:T514-T515"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => true
      "ES2" => true
      "LATM" => true
    ]
    "gratuito" => true
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "en" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Images in Dermatology</span>"
      "titulo" => " Spiny Keratoderma as a Paraneoplastic Condition in Clear Cell Renal Cell Carcinoma"
      "tienePdf" => "en"
      "tieneTextoCompleto" => "en"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "T514"
          "paginaFinal" => "T515"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "es" => array:1 [
          "titulo" => "Queratodermia espinulosa&#44; una condici&#243;n paraneopl&#225;sica de un carcinoma renal de c&#233;lulas claras"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "en" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:6 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figure 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 848
              "Ancho" => 1251
              "Tamanyo" => 144440
            ]
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "L&#46; Linares-Gonzalez, T&#46; R&#243;denas-Herranz, R&#46; Ruiz-Villaverde"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "L&#46;"
              "apellidos" => "Linares-Gonzalez"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "T&#46;"
              "apellidos" => "R&#243;denas-Herranz"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "R&#46;"
              "apellidos" => "Ruiz-Villaverde"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "en"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0001731022002836?idApp=UINPBA000044"
    "url" => "/00017310/0000011300000005/v1_202206110542/S0001731022002836/v1_202206110542/en/main.assets"
  ]
  "asociados" => array:1 [
    0 => array:19 [
      "pii" => "S000173102200285X"
      "issn" => "00017310"
      "doi" => "10.1016/j.ad.2020.11.037"
      "estado" => "S300"
      "fechaPublicacion" => "2022-05-01"
      "aid" => "2999"
      "copyright" => "AEDV"
      "documento" => "article"
      "crossmark" => 1
      "licencia" => "http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/"
      "subdocumento" => "sco"
      "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2022;113:T516-T518"
      "abierto" => array:3 [
        "ES" => true
        "ES2" => true
        "LATM" => true
      ]
      "gratuito" => true
      "lecturas" => array:1 [
        "total" => 0
      ]
      "en" => array:11 [
        "idiomaDefecto" => true
        "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Resident&#39;s Forum</span>"
        "titulo" => " RF - Scabies Outbreak During the COVID-19 Lockdown"
        "tienePdf" => "en"
        "tieneTextoCompleto" => "en"
        "paginas" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "paginaInicial" => "T516"
            "paginaFinal" => "T518"
          ]
        ]
        "titulosAlternativos" => array:1 [
          "es" => array:1 [
            "titulo" => "FR - Epidemia de sarna en el contexto de la pandemia de COVID-19"
          ]
        ]
        "contieneTextoCompleto" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "contienePdf" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "resumenGrafico" => array:2 [
          "original" => 0
          "multimedia" => array:7 [
            "identificador" => "fig0005"
            "etiqueta" => "Figure 1"
            "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
            "mostrarFloat" => true
            "mostrarDisplay" => false
            "figura" => array:1 [
              0 => array:4 [
                "imagen" => "gr1.jpeg"
                "Alto" => 826
                "Ancho" => 1305
                "Tamanyo" => 127328
              ]
            ]
            "descripcion" => array:1 [
              "en" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A&#44; Rash due to COVID-19 on the left shoulder and scabietic nodules in the axilla&#46; B&#44; Scabietic nodules&#46; C&#44; Dermoscopic image of <span class="elsevierStyleItalic">Sarcoptes scabiei var&#46; hominis</span>&#46; The arrow indicates the mite&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "autores" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "autoresLista" => "P&#46;A&#46; Cerro, A&#46; Navarro-Bielsa, A&#46;M&#46; Palma"
            "autores" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "nombre" => "P&#46;A&#46;"
                "apellidos" => "Cerro"
              ]
              1 => array:2 [
                "nombre" => "A&#46;"
                "apellidos" => "Navarro-Bielsa"
              ]
              2 => array:2 [
                "nombre" => "A&#46;M&#46;"
                "apellidos" => "Palma"
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
      "idiomaDefecto" => "en"
      "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S000173102200285X?idApp=UINPBA000044"
      "url" => "/00017310/0000011300000005/v1_202206110542/S000173102200285X/v1_202206110542/en/main.assets"
    ]
  ]
  "es" => array:15 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Foro de Residentes</span>"
    "titulo" => "FR - Epidemia de sarna en el contexto de la pandemia de COVID-19"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "516"
        "paginaFinal" => "518"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "P&#46;A&#46; Cerro, A&#46; Navarro-Bielsa, A&#46;M&#46; Palma"
        "autores" => array:3 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "P&#46;A&#46;"
            "apellidos" => "Cerro"
            "email" => array:1 [
              0 => "pcerro@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:1 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:2 [
            "nombre" => "A&#46;"
            "apellidos" => "Navarro-Bielsa"
          ]
          2 => array:2 [
            "nombre" => "A&#46;M&#46;"
            "apellidos" => "Palma"
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "entidad" => "Servicio de Dermatolog&#237;a&#44; Hospital Universitario Miguel Servet&#44; Zaragoza&#44; Espa&#241;a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "RF - Scabies Outbreak During the COVID-19 Lockdown"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 826
            "Ancho" => 1305
            "Tamanyo" => 127328
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A&#41; Exantema por COVID-19 en el hombro izquierdo y n&#243;dulos escabi&#243;ticos en axila&#46; B&#41; N&#243;dulos escabi&#243;ticos&#46; C&#41; Imagen dermatosc&#243;pica del <span class="elsevierStyleItalic">Sarcoptes scabiei var hominis</span>&#44; la flecha se&#241;ala el &#225;caro&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La escabiosis o sarna es una dermatosis causada por el &#225;caro humano <span class="elsevierStyleItalic">Sarcoptes scabiei var hominis</span>&#59; el m&#233;todo de transmisi&#243;n es directo a trav&#233;s del contacto cut&#225;neo&#44; entre miembros de una familia o en relaciones &#237;ntimas y m&#225;s rara a trav&#233;s de f&#243;mites&#46; Condiciones como el hacinamiento en el lugar de residencia habitual&#44; lugares poco ventilados y contacto directo prolongado con personas infectadas por el &#225;caro son factores de riesgo para contraer la infecci&#243;n&#46; Su caracter&#237;stica cl&#237;nica principal es el prurito como respuesta antig&#233;nica a la saliva&#44; huevos y heces del &#225;caro<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se ha publicado recientemente en Turqu&#237;a un aumento de casos de sarna en el contexto de la pol&#237;tica adoptada en ese pa&#237;s de quedarse en casa por la pandemia de COVID-19<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; Durante el periodo de confinamiento en Espa&#241;a acontecido por la pandemia de COVID-19&#44; se ha observado en las consultas de dermatolog&#237;a del Hospital Universitario Miguel Servet un incremento en la notificaci&#243;n de casos de escabiosis familiar&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a> se describe una serie de casos de escabiosis familiar&#44; notificados durante el confinamiento por COVID-19 entre los meses de marzo y mayo de 2020&#46; Un total de 4 familias&#44; de entre 2 y 5 miembros afectados&#46; Los miembros de menor edad afectados fueron unas hermanas gemelas de 3 a&#241;os&#46; Los tratamientos previos realizados fueron entre 2 y 6 ciclos de permetrina t&#243;pica&#46; Varios de estos pacientes presentaron refractariedad al tratamiento de primera l&#237;nea utilizado&#44; la permetrina 5&#37; t&#243;pica&#44; siendo necesaria la administraci&#243;n de ivermectina oral para erradicar la enfermedad&#46; Por otro lado&#44; incluso en un paciente se objetiv&#243; la coexistencia de exantema m&#225;culo-papuloso por COVID-19 con PCR positiva que al desaparecer dej&#243; ver la presencia de n&#243;dulos escabi&#243;ticos &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig&#46; 1</a>&#41;&#46; Durante el periodo de confinamiento&#44; en nuestro hospital se prescribi&#243; ivermectina oral a 19 pacientes&#44; el doble respecto al mismo periodo de tiempo durante los meses previos &#40;9 pacientes&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se sabe que el periodo de incubaci&#243;n de la sarna es en promedio 4 semanas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>&#46; Esta puede ser la raz&#243;n por la que se observ&#243; un aumento en el n&#250;mero de casos un mes despu&#233;s de iniciarse el confinamiento&#44; favorecido por el contacto cercano permanente de las personas que viven en el mismo hogar&#46; El confinamiento ha sido necesario para frenar la pandemia por COVID-19&#46; Existen cada vez m&#225;s reportes de las enfermedades que debido al confinamiento se han hecho m&#225;s graves o han supuesto muertes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a>&#46; El aumento del contacto &#237;ntimo y constante impuesto por el confinamiento ha hecho que la escabiosis se extienda en los n&#250;cleos familiares y sea m&#225;s dif&#237;cil de tratar&#46; En nuestra experiencia&#44; la ivermectina oral ofrece un perfil de eficacia y seguridad que podr&#237;a hacerle ser el tratamiento de elecci&#243;n en estos casos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46; No obstante&#44; la limpieza del hogar y el tratamiento de los f&#243;mites es fundamental para acabar con la infestaci&#243;n&#46;</p></span>"
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "PalabrasClave" => array:1 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec1526848"
          "palabras" => array:5 [
            0 => "Escabiosis"
            1 => "COVID-19"
            2 => "Pandemia"
            3 => "Epidemia"
            4 => "Espa&#241;a"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:2 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 826
            "Ancho" => 1305
            "Tamanyo" => 127328
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A&#41; Exantema por COVID-19 en el hombro izquierdo y n&#243;dulos escabi&#243;ticos en axila&#46; B&#41; N&#243;dulos escabi&#243;ticos&#46; C&#41; Imagen dermatosc&#243;pica del <span class="elsevierStyleItalic">Sarcoptes scabiei var hominis</span>&#44; la flecha se&#241;ala el &#225;caro&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at1"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">VO&#58; v&#237;a oral&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:1 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Familia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#250;mero de integrantes&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Parentesco y edad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tratamiento inicial y n&#250;mero de ciclos realizados&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Resoluci&#243;n con permetrina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Tratamiento de segunda l&#237;nea y n&#250;mero de dosis administradas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th><th class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Resoluci&#243;n con ivermectina oral&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Padre 47 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Madre 47 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hijo 7 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 3 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">1&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 3 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Padre 59 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Madre 46 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 14 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Madre 56 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">3&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 17 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">-&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">5&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Padre 60 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Madre 45 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 25 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hija 17 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">4&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Hijo 14 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Permetrina 5&#37; t&#243;pica &#215;6&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ivermectina 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#956;g&#47;kg VO &#215;2&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Casos familiares de escabiosis recalcitrante registrados en nuestro servicio</p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:5 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Scabies"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46;I&#46; Hicks"
                            1 => "D&#46;M&#46; Elston"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/j.1529-8019.2009.01243.x"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Dermatol Ther&#46;"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "22"
                        "paginaInicial" => "279"
                        "paginaFinal" => "292"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19580575"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The explosion in scabies cases during COVID-19 pandemic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "&#214;&#46; Kutlu"
                            1 => "H&#46; Akta&#351;"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/dth.13662"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Dermatol Ther&#46;"
                        "fecha" => "2020"
                        "volumen" => "33"
                        "paginaInicial" => "e13662"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32447797"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A review of Sarcoptes scabiei&#58; past&#44; present and future"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "L&#46;G&#46; Arlian"
                            1 => "M&#46;S&#46; Morgan"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/s13071-017-2234-1"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Parasit Vectors&#46;"
                        "fecha" => "2017"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "297"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28633664"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 &#40;SARS-CoV-2&#41;-Related Deaths in French Long-Term Care Facilities&#58; The &#8220;Confinement Disease&#8221; Is Probably More Deleterious Than the Coronavirus Disease-2019 &#40;COVID-19&#41; Itself"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "S&#46; Diamantis"
                            1 => "C&#46; Noel"
                            2 => "P&#46; Tarteret"
                            3 => "N&#46; Vignier"
                            4 => "S&#46; Gallien"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.jamda.2020.04.023"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Am Med Dir Assoc&#46;"
                        "fecha" => "2020"
                        "volumen" => "21"
                        "paginaInicial" => "989"
                        "paginaFinal" => "990"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/32507530"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Efficacy and safety of antiscabietic agents&#58; A systematic review and network meta-analysis of randomized controlled trials"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "K&#46; Thadanipon"
                            1 => "T&#46; Anothaisintawee"
                            2 => "S&#46; Rattanasiri"
                            3 => "A&#46; Thakkinstian"
                            4 => "J&#46; Attia"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol&#46;"
                        "fecha" => "2019"
                        "volumen" => "80"
                        "paginaInicial" => "1435"
                        "paginaFinal" => "1444"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "agradecimientos" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "identificador" => "xack610317"
        "titulo" => "Agradecimientos"
        "texto" => "<p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A Estrella Simal Gil&#44; Ana Morales Callaghan&#44; Isabel Abad&#237;as&#44; Oihana Pascual Mart&#237;nez y Yolanda Gilaberte por su valioso aporte en la realizaci&#243;n de este art&#237;culo&#46;</p>"
        "vista" => "all"
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00017310/0000011300000005/v1_202206110542/S0001731021004166/v1_202206110542/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "34907"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Foro de Residentes"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00017310/0000011300000005/v1_202206110542/S0001731021004166/v1_202206110542/es/main.pdf?idApp=UINPBA000044&text.app=https://actasdermo.org/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0001731021004166?idApp=UINPBA000044"
]
Compartir
Información de la revista
Vol. 113. Núm. 5.
Páginas 516-518 (mayo 2022)
Compartir
Compartir
Descargar PDF
Más opciones de artículo
Vol. 113. Núm. 5.
Páginas 516-518 (mayo 2022)
Foro de Residentes
Open Access
FR - Epidemia de sarna en el contexto de la pandemia de COVID-19
RF - Scabies Outbreak During the COVID-19 Lockdown
Visitas
29934
P.A. Cerro
Autor para correspondencia
pcerro@gmail.com

Autor para correspondencia.
, A. Navarro-Bielsa, A.M. Palma
Servicio de Dermatología, Hospital Universitario Miguel Servet, Zaragoza, España
Contenido relacionado
Actas Dermosifiliogr. 2022;113:T516-T51810.1016/j.ad.2020.11.037
P.A. Cerro, A. Navarro-Bielsa, A.M. Palma
Este artículo ha recibido

Under a Creative Commons license
Información del artículo
Texto completo
Bibliografía
Descargar PDF
Estadísticas
Figuras (1)
Texto completo

La escabiosis o sarna es una dermatosis causada por el ácaro humano Sarcoptes scabiei var hominis; el método de transmisión es directo a través del contacto cutáneo, entre miembros de una familia o en relaciones íntimas y más rara a través de fómites. Condiciones como el hacinamiento en el lugar de residencia habitual, lugares poco ventilados y contacto directo prolongado con personas infectadas por el ácaro son factores de riesgo para contraer la infección. Su característica clínica principal es el prurito como respuesta antigénica a la saliva, huevos y heces del ácaro1.

Se ha publicado recientemente en Turquía un aumento de casos de sarna en el contexto de la política adoptada en ese país de quedarse en casa por la pandemia de COVID-192. Durante el periodo de confinamiento en España acontecido por la pandemia de COVID-19, se ha observado en las consultas de dermatología del Hospital Universitario Miguel Servet un incremento en la notificación de casos de escabiosis familiar.

En la tabla 1 se describe una serie de casos de escabiosis familiar, notificados durante el confinamiento por COVID-19 entre los meses de marzo y mayo de 2020. Un total de 4 familias, de entre 2 y 5 miembros afectados. Los miembros de menor edad afectados fueron unas hermanas gemelas de 3 años. Los tratamientos previos realizados fueron entre 2 y 6 ciclos de permetrina tópica. Varios de estos pacientes presentaron refractariedad al tratamiento de primera línea utilizado, la permetrina 5% tópica, siendo necesaria la administración de ivermectina oral para erradicar la enfermedad. Por otro lado, incluso en un paciente se objetivó la coexistencia de exantema máculo-papuloso por COVID-19 con PCR positiva que al desaparecer dejó ver la presencia de nódulos escabióticos (fig. 1). Durante el periodo de confinamiento, en nuestro hospital se prescribió ivermectina oral a 19 pacientes, el doble respecto al mismo periodo de tiempo durante los meses previos (9 pacientes).

Tabla 1.

Casos familiares de escabiosis recalcitrante registrados en nuestro servicio

Familia  Número de integrantes  Parentesco y edad  Tratamiento inicial y número de ciclos realizados  Resolución con permetrina  Tratamiento de segunda línea y número de dosis administradas  Resolución con ivermectina oral 
Padre 47 años  Permetrina 5% tópica ×4  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Madre 47 años  Permetrina 5% tópica ×3  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hijo 7 años  Permetrina 5% tópica ×2  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hija 3 años  Permetrina 5% tópica ×2  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hija 3 años  Permetrina 5% tópica ×2  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
Padre 59 años  Permetrina 5% tópica ×4  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Madre 46 años  Permetrina 5% tópica ×3  Sí  No 
  Hija 14 años  Permetrina 5% tópica ×6  Sí  No 
Madre 56 años  Permetrina 5% tópica ×6  Sí  No 
  Hija 17 años  Permetrina 5% tópica ×6  Sí  No 
Padre 60 años  Permetrina 5% tópica ×6  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Madre 45 años  Permetrina 5% tópica ×6  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hija 25 años  Permetrina 5% tópica ×6  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hija 17 años  Permetrina 5% tópica ×6  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 
  Hijo 14 años  Permetrina 5% tópica ×6  No  Ivermectina 200μg/kg VO ×2  Sí 

VO: vía oral.

Figura 1.

A) Exantema por COVID-19 en el hombro izquierdo y nódulos escabióticos en axila. B) Nódulos escabióticos. C) Imagen dermatoscópica del Sarcoptes scabiei var hominis, la flecha señala el ácaro.

(0.12MB).

Se sabe que el periodo de incubación de la sarna es en promedio 4 semanas3. Esta puede ser la razón por la que se observó un aumento en el número de casos un mes después de iniciarse el confinamiento, favorecido por el contacto cercano permanente de las personas que viven en el mismo hogar. El confinamiento ha sido necesario para frenar la pandemia por COVID-19. Existen cada vez más reportes de las enfermedades que debido al confinamiento se han hecho más graves o han supuesto muertes4. El aumento del contacto íntimo y constante impuesto por el confinamiento ha hecho que la escabiosis se extienda en los núcleos familiares y sea más difícil de tratar. En nuestra experiencia, la ivermectina oral ofrece un perfil de eficacia y seguridad que podría hacerle ser el tratamiento de elección en estos casos5. No obstante, la limpieza del hogar y el tratamiento de los fómites es fundamental para acabar con la infestación.

Agradecimientos

A Estrella Simal Gil, Ana Morales Callaghan, Isabel Abadías, Oihana Pascual Martínez y Yolanda Gilaberte por su valioso aporte en la realización de este artículo.

Bibliografía
[1]
M.I. Hicks, D.M. Elston.
Scabies.
Dermatol Ther., 22 (2009), pp. 279-292
[2]
Ö. Kutlu, H. Aktaş.
The explosion in scabies cases during COVID-19 pandemic.
Dermatol Ther., 33 (2020), pp. e13662
[3]
L.G. Arlian, M.S. Morgan.
A review of Sarcoptes scabiei: past, present and future.
Parasit Vectors., 10 (2017), pp. 297
[4]
S. Diamantis, C. Noel, P. Tarteret, N. Vignier, S. Gallien.
Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2)-Related Deaths in French Long-Term Care Facilities: The “Confinement Disease” Is Probably More Deleterious Than the Coronavirus Disease-2019 (COVID-19) Itself.
J Am Med Dir Assoc., 21 (2020), pp. 989-990
[5]
K. Thadanipon, T. Anothaisintawee, S. Rattanasiri, A. Thakkinstian, J. Attia.
Efficacy and safety of antiscabietic agents: A systematic review and network meta-analysis of randomized controlled trials.
J Am Acad Dermatol., 80 (2019), pp. 1435-1444
Copyright © 2021. AEDV
Descargar PDF
Idiomas
Actas Dermo-Sifiliográficas
Opciones de artículo
Herramientas
es en

¿Es usted profesional sanitario apto para prescribir o dispensar medicamentos?

Are you a health professional able to prescribe or dispense drugs?