se ha leído el artículo
array:18 [ "pii" => "13091525" "issn" => "00017310" "doi" => "10.1016/S0001-7310(06)73422-6" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2006-07-01" "documento" => "article" "subdocumento" => "fla" "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2006;97:363-73" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 269888 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 3 "HTML" => 262674 "PDF" => 7211 ] ] "itemSiguiente" => array:15 [ "pii" => "13091526" "issn" => "00017310" "doi" => "10.1016/S0001-7310(06)73423-8" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2006-07-01" "documento" => "article" "subdocumento" => "fla" "cita" => "Actas Dermosifiliogr. 2006;97:374-8" "abierto" => array:3 [ "ES" => true "ES2" => true "LATM" => true ] "gratuito" => true "lecturas" => array:2 [ "total" => 7434 "formatos" => array:3 [ "EPUB" => 4 "HTML" => 5735 "PDF" => 1695 ] ] "es" => array:11 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "Sensibilización al Lyral®" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "374" "paginaFinal" => "378" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Sensitization to Lyral®" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "F Heras, JL Díaz-Recuero, MJ Cabello, L Conde-Salazar" "autores" => array:4 [ 0 => array:2 [ "Iniciales" => "F" "apellidos" => "Heras" ] 1 => array:2 [ "Iniciales" => "JL" "apellidos" => "Díaz-Recuero" ] 2 => array:2 [ "Iniciales" => "MJ" "apellidos" => "Cabello" ] 3 => array:2 [ "Iniciales" => "L" "apellidos" => "Conde-Salazar" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/13091526?idApp=UINPBA000044" "url" => "/00017310/0000009700000006/v0_201507151139/13091526/v0_201507151139/es/main.assets" ] "es" => array:15 [ "idiomaDefecto" => true "titulo" => "Dermatitis de manos" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "363" "paginaFinal" => "373" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:3 [ "autoresLista" => "C Ramírez, SE Jacob" "autores" => array:2 [ 0 => array:3 [ "Iniciales" => "C" "apellidos" => "Ramírez" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "affa" ] ] ] 1 => array:3 [ "Iniciales" => "SE" "apellidos" => "Jacob" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "affb" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:2 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Departamento de Dermatología. Universidad de Chile. Santiago. Chile." "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "affa" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Clínica de Dermatitis de Contacto. Departamento de Dermatología. Universidad de Miami. Miami, Florida. Estados Unidos." "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "affb" ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Hand dermatitis" ] ] "resumenGrafico" => array:2 [ "original" => 0 "multimedia" => array:8 [ "identificador" => "fig1" "etiqueta" => "Fig. 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "103v97n06-13091525fig02.jpg" "Alto" => 735 "Ancho" => 980 "Tamanyo" => 48869 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "--Placas palmares, queratósicas, mal definidas en paciente con dermatitis de manos hiperqueratósica." ] ] ] "textoCompleto" => "<p class="elsevierStylePara"> INTRODUCCION</p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis o eczema de manos es una condición frecuente. La tasa de prevalencia anual se estima en aproximadamente un 10 % para la población general <span class="elsevierStyleSup">1</span>. Dentro de las enfermedades cutáneas ocupacionales, la prevalencia de la dermatitis de manos es de hasta 80-88 % <span class="elsevierStyleSup">2,3</span>. La alta incidencia de la dermatitis de manos puede explicarse parcialmente por el hecho de que las manos son las «herramientas» corporales más utilizadas, y como tales, están en contacto con mayor cantidad de químicos e irritantes que otras regiones del cuerpo. Las distintas etiologías a veces se sobreponen, lo que hace más complejo el diagnóstico de dermatitis de manos.</p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis de manos puede ser aguda o crónica. Dentro de los signos y síntomas agudos se encuentran: eritema, edema, pápulas, vesículas, prurito, ardor y dolor. La dermatitis de mano crónica se manifiesta como placas eczematosas, con fisuras, liquenificación e hiperpigmentación. La severidad puede ir desde un compromiso leve de pocos dedos a una dermatitis severa y debilitante.</p><p class="elsevierStylePara">Para poder hacer un diagnóstico preciso es importante realizar una anamnesis y examen físico completos, una prueba de parches extensa y personalizada y, en ocasiones, puede ser necesaria una biopsia cutánea. En la tabla 1 se exponen aspectos importantes de la anamnesis en la dermatitis de manos.</p><p class="elsevierStylePara"><img src="103v97n06-13091525tab01.gif"></img></p><p class="elsevierStylePara">Los diagnósticos diferenciales más importantes son psoriasis y tiña <span class="elsevierStyleItalic">manum</span>. Los pacientes psoriásicos tienden a tener alguna(s) de las siguientes características: historia familiar de psoriasis, compromiso plantar, del cuero cabelludo, codos, rodillas, 'pits' ungueales, manchas en aceite en las uñas y/o artritis. La biopsia puede mostrar signos patognomónicos de psoriasis como hipogranulosis, acumulación de neutrófilos en el estrato córneo y neutrófilos en pústulas espongióticas. La ausencia de estas características y la presencia de espongiosis e infiltrado inflamatorio linfo-histiocitario en dermis sugieren una dermatitis de contacto. Por su parte, la tiña <span class="elsevierStyleItalic">manum</span> es típicamente unilateral; los pacientes pueden tener onicomicosis o tiña <span class="elsevierStyleItalic">pedis</span> asociadas; y un examen micológico directo con hidróxido de potasio (KOH) y/o cultivo de hongos positivos confirman este diagnóstico.</p><p class="elsevierStylePara"> CLASIFICACION</p><p class="elsevierStylePara">Según su etiología, las dermatitis de mano se pueden clasificar en: dermatitis de contacto irritativa (DCI), dermatitis de contacto alérgica (DCA), dermatitis atópica (DA), dermatitis hiperqueratósica, dermatitis numular, dermatitis dishidrótica o dishidrosis y dermatitis friccional. Las clasificaciones se crean para facilitar la comprensión de la enfermedad y su manejo, sin embargo es importante tener en cuenta que las presentaciones mixtas/sobrepuestas son frecuentes.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis de contacto irritativa</span></p><p class="elsevierStylePara">La DCI es la causa más frecuente de dermatitis de manos, y representa el 35 % de todas las dermatitis de manos y casi el 60 % de las dermatitis de manos ocupacionales <span class="elsevierStyleSup">4,5</span>. La DCI es una reacción inespecífica que puede ocurrir en cualquier individuo, pero son más susceptibles las personas con función de barrera cutánea alterada, como aquellas que se lavan las manos frecuentemente y los atópicos <span class="elsevierStyleSup"> 6,7</span>. El daño ocurre por la exposición directa de una sustancia exógena que tiene un efecto citotóxico en la piel. Habitualmente, la CDI ocurre de semanas a meses después de la exposición al «trabajo húmedo», pero recurre rápidamente cuando se reexpone a los irritantes <span class="elsevierStyleSup"> 8</span>.</p><p class="elsevierStylePara"> Clínicamente puede ser muy difícil diferenciar entre DCA y DCI. Existen algunas claves clínicas que sugieren una etiología irritativa, como ausencia de vesículas, compromiso localizado de los espacios interdigitales con extensión hacia los aspectos ventrales y dorsales (llamado patrón en «delantal»), compromiso palmar (fig. 1), especialmente en pacientes con DA <span class="elsevierStyleSup">4</span>. Se piensa que la alteración de la barrera cutánea en DCI puede predisponer a la sensibilización, y en ocasiones, la DCI puede preceder a la DCA. Cuando el patrón de la dermatitis de mano cambia, por ejemplo de espacios interdigitales a pulpejos, o de palmas a superficie dorsal, se sugiere realizar (o repetir) una prueba de parches <span class="elsevierStyleSup">8</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><img src="103v97n06-13091525fig02.jpg"></img></p><p class="elsevierStylePara">Fig. 2.--Placas palmares, queratósicas, mal definidas en paciente con dermatitis de manos hiperqueratósica.</p><p class="elsevierStylePara">Las ocupaciones que tienen mayor riesgo de desarrollar DCI son: <span class="elsevierStyleItalic">a)</span> las que se relacionan con lavado frecuente de manos: empleadas domésticas, trabajadores en el área médica y dental, manipuladores de alimentos, y <span class="elsevierStyleItalic">b)</span> aquellas con exposición a irritantes como peluqueras, trabajadores en el área de construcción, ingeniería y electrónica <span class="elsevierStyleSup">4,9,10</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis de contacto alérgica</span></p><p class="elsevierStylePara">La DCA representa el 19 % de las dermatitis de manos y el 40 % de las de manos ocupacionales <span class="elsevierStyleSup">4,5</span>. La DCA es una reacción de hipersensibilidad, retardada, tipo IV, mediada por células. Una vez que la sensibilización ocurre, la reexposición al antígeno usualmente conlleva un incremento de la reacción dentro de 48-96 horas. La DCA tiende a comprometer más frecuentemente los pulpejos, pliegues ungueales y dorso de las manos <span class="elsevierStyleSup">4</span>. Se cree que la menor reactividad de las palmas se debe a la menor densidad de las células de Langerhans en esta zona <span class="elsevierStyleSup">11</span>. Típicamente, la DCA se presenta con vesículas pruriginosas. De hecho, la Dra. Storrs sugiere que en un eczema de manos en que no hay vesículas ni prurito es muy poco probable que la etiología sea alérgica y, por ende, no se justificaría una prueba de parches (refiriéndose a la dermatitis friccional crónica) <span class="elsevierStyleSup">12</span>.</p><p class="elsevierStylePara">La prueba de parches es el estándar para identificar los alérgenos causantes de la DCA. Un estudio evaluó la prevalencia de dermatitis de manos en una muestra de la población general; los alérgenos más observados fueron níquel (20 %), cromo (6 %) y cobalto (4 %) <span class="elsevierStyleSup">13</span>. En otro estudio en que fueron evaluados pacientes con dermatitis de manos derivados a un centro terciario, los alérgenos más frecuentes fueron quaternio-15, formaldehído, mezcla de thiuram y mezcla de carba <span class="elsevierStyleSup">14</span>. Esta diferencia puede deberse al tipo de muestra analizada, al nivel de experiencia del realizador de la prueba de parches y a la posibilidad de lecturas falsas negativas. Por ejemplo, en un estudio que comparó la prueba de parches TRUE<span class="elsevierStyleSup">®</span> y las series estándares del grupo norteamericano de dermatitis de contacto (GNADC), el 22 % de los pacientes tuvo reacciones falsamente negativas (no se detectó alérgeno) y 52 % tuvo una evaluación de prueba de parches incompleta con la prueba T.R.U.E.<span class="elsevierStyleSup">®*15</span>. En la tabla 2 se exponen algunos ejemplos de dermatitis de manos relacionadas con exposición ocupacional.</p><p class="elsevierStylePara"><img src="103v97n06-13091525tab03.gif"></img></p><p class="elsevierStylePara">En casos de dermatitis de manos persistente y que no responde al tratamiento local, debe sospecharse alergia a algún componente del tratamiento. Por ejemplo, los corticosteroides, bases de lanolina y preservantes (por ejemplo, parabenos) son componentes habituales en las cremas medicadas, que pueden causar alergias <span class="elsevierStyleSup">16</span>. En pacientes con DCA sin respuesta a corticosteroides tópicos, 22 % tuvieron reacciones positivas a éstos <span class="elsevierStyleSup">17</span>. Además, la DCA de manos «iatrogénicas» puede deberse a compuestos diversos como químicos en los guantes de goma y antibióticos tópicos, siendo neomicina y bacitracina los alérgenos principales <span class="elsevierStyleSup"> 18</span>.</p><p class="elsevierStylePara">Al igual que la DCI, la DCA puede ser agravada por agua, detergentes, jabones y agentes domésticos. Las ocupaciones con mayor riesgo de desarrollar DCA de las manos son: trabajadores de la salud, operadores de máquinas, conserjes y trabajadores en el área de limpieza <span class="elsevierStyleSup">4,14</span> (tabla 2).</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis atópica</span></p><p class="elsevierStylePara">Se estima que el porcentaje de dermatitis atópica de manos en pacientes con eczema de manos es de un 22 % <span class="elsevierStyleSup">5</span>. El hecho de tener DA en la infancia representa un factor de riesgo para desarrollar eczema de manos posteriormente <span class="elsevierStyleSup">19,20</span>. Se han descrito diferentes patrones clínicos; el eczema atópico de manos compromete habitualmente el aspecto ventral de las muñecas, pulpejos y dorso de manos. Las palmas también pueden verse afectadas. La piel se ve seca, liquenificada y escoriada <span class="elsevierStyleSup">21</span>. Las uñas pueden presentar hoyuelos y líneas longitudinales. Además, la movilidad de las manos puede estar disminuida y puede haber fisuras dolorosas. Es común observar infección secundaria por <span class="elsevierStyleItalic">Staphylococcus aureus,</span> que puede además empeorar la dermatitis.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis hiperqueratósica</span></p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis hiperquerasótica de las palmas (DHP), que fue descrita por primera vez en 1953, representa el 22 % de las dermatitis de manos <span class="elsevierStyleSup">22</span>. En 1982, la DHP fue establecida como una identidad específica, independiente de la psoriasis <span class="elsevierStyleSup">23,24</span>. Clásicamente es más frecuente en hombres de entre 40 a 60 años, y un tercio de los pacientes con DHP refieren exposición a trabajo manual pesado <span class="elsevierStyleSup">24</span>. La presentación clínica de la DHP muestra placas hiperqueratósicas simétricas en palmas (porciones proximal y media) y es frecuente la presencia de fisuras dolorosas. Los bordes son típicamente mal definidos, a diferencia de la psoriasis (fig. 2). La DHP no se asocia con cambios ungueales, artritis, compromiso de los pulpejos o lesiones diseminadas <span class="elsevierStyleSup"> 25</span>. No se han encontrado otros factores patogénicos y la prueba de parches es habitualmente negativa <span class="elsevierStyleSup">26</span>. La mayoría de los pacientes tiene un curso crónico y estable.</p><p class="elsevierStylePara"><img src="103v97n06-13091525fig04.jpg"></img></p><p class="elsevierStylePara">Fig. 1.--Eritema y descamación en las palmas de una paciente con dermatitis de contacto irritativa de las manos.</p><p class="elsevierStylePara">Ocupaciones con mayor riesgo de desarrollar DHP son trabajadores forestales y en el área de la construcción, maquinistas, mecánicos y manipuladores de papel <span class="elsevierStyleSup">23</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis numular</span></p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis numular (forma de moneda) se caracteriza por presentar placas eczematosas redondas u ovales distribuidas de manera asimétrica que habitualmente comprometen la porción distal de los dedos y dorso de las manos, y que tienden a recurrir. No es infrecuente que la dermatitis numular se asocie a una prueba de parches positiva (por ejemplo, níquel, cromo, bálsamo del Perú y fragancias) <span class="elsevierStyleSup"> 27</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis dishidrótica y ponfolix</span></p><p class="elsevierStylePara">Varios autores coinciden en que dishidrosis y ponfolix son parte del espectro de una misma enfermedad, mientras que otros creen que son entidades distintas <span class="elsevierStyleSup">8</span>. El eczema dishidrótico habitualmente presenta un curso crónico recidivante, caracterizado por episodios de pápulo-vesículas pequeñas, eritema discreto o ausente, localizado en las caras laterales de los dedos en una distribución simétrica. Yokozeki demostró que los pacientes con dishidrosis sudan más, tienen mayor sensibilidad a metales como níquel, cobalto y cromo que los pacientes controles, y tienen mayor riesgo de tener episodios de eczema cuando se les somete a una dieta rica en estos metales <span class="elsevierStyleSup">28</span>. El ponfolix por su parte, se presenta típicamente con bulas grandes en las palmas, eritema, de forma aguda. Ambas condiciones curan después de la descamación y tienden a recurrir a diferentes intervalos de tiempo. La tiña podría contribuir indirectamente; los pacientes con tiña <span class="elsevierStyleItalic">pedis</span> tienen 3 veces mayor riesgo de tener dishidrosis que los pacientes controles <span class="elsevierStyleSup">29</span>. Se piensa que la atopia y el estrés también podrían desempeñar un papel en esta condición <span class="elsevierStyleSup">29-31</span>. Las numerosas asociaciones de la dishidrosis y ponfolix sugieren que estás condiciones representan espectros clínicos de una enfermedad multifactorial.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Dermatitis friccional</span></p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis de manos friccional es la consecuencia de un traumatismo y/o roce repetido en las áreas afectadas. Clínicamente se presenta con engrosamiento, descamación, eritema y fisuras. No se observan vesículas ni prurito, síntomas que la diferencian de otros tipos de dermatitis de manos. Las áreas protegidas como muñecas y uñas habitualmente no están comprometidas. La dermatitis friccional ha sido asociada a contacto repetido con dinero, billetes de autobús, papel de copiar, piel sintética y alfombras <span class="elsevierStyleSup">32,33</span>.</p><p class="elsevierStylePara">PRUEBAS DIAGNOSTICAS</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold">Prueba de parches</span></p><p class="elsevierStylePara">La prueba de parches es el «estándar de oro» para diagnosticar DCA e identificar los alérgenos responsables. Es importante considerar que la disrupción de la piel aumenta las posibilidades de sensibilización <span class="elsevierStyleSup">34</span>. Cuando el eczema de mano es persistente o la etiología es poco clara, se debe realizar una prueba de parches, ya que alrededor de un 20 % de los pacientes generales y 40 % de los pacientes con dermatitis de manos tendrán una prueba positiva <span class="elsevierStyleSup">4,5</span>.</p><p class="elsevierStylePara">Es muy importante que la prueba de parches sea interpretada por un especialista entrenado, ya que se le debe asignar relevancia clínica para precisar el diagnóstico <span class="elsevierStyleSup">35</span>. La mencionada prueba debe ser específica para el paciente, pero a la vez, extensa. Mientras más alérgenos se prueben, mayor es la posibilidad de detectar una reacción positiva relevante. Sin embargo, se debe ser prudente y no probar alérgenos irrelevantes o insospechados con el consiguiente riesgo de la exposición innecesaria del paciente a químicos <span class="elsevierStyleSup">36</span>. La prueba debe incluir antígenos específicos relacionados con la exposición en el trabajo, hogar y aficiones.</p><p class="elsevierStylePara">Existen numerosas causas de reacciones falsamente negativas entre las que se incluyen: no incluir en la prueba el alérgeno responsable, parches sueltos o mojados, concentración insuficiente de la sustancia, vehículo inapropiado, no realizar foto-prueba de parches, e influencia de corticosteroides <span class="elsevierStyleSup">37</span>. Las reacciones falsamente positivas pueden deberse al «síndrome de espalda enojada» (varias reacciones positivas en un paciente con episodio activo comprometiendo más del 25 % de la superficie corporal), reacciones de quelación (púrpura punteada inducida por metales) y reacciones irritativas. Los pacientes con dermatitis activa tienden a reaccionar más a los irritantes puestos en sus espaldas que los controles <span class="elsevierStyleSup">38,39</span>.</p><p class="elsevierStylePara">El lauril sulfato de sodio 0,5 % es un surfactante que puede utilizarse para determinar reacciones cutáneas irritativas. Debe aplicarse en el dorso junto a los otros alérgenos (durante 48 horas) y se recomienda su lectura a las 72 horas (24 horas después de removerlo) <span class="elsevierStyleSup">40</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Biopsia cutánea</span></p><p class="elsevierStylePara">La biopsia cutánea no se emplea de rutina en el eczema de manos, ya que la etiología es habitualmente determinada por la historia y la presentación clínica. Cuando la dermatitis se hace persistente o la etiología no es clara, la biopsia puede ayudar a descartar otras condiciones como psoriasis, queratoderma e infección nicótica (aunque un examen directo con KOH o un cultivo de hongos son procedimientos menos invasivos para descartar micosis). En los estados agudos del eczema de manos la biopsia cutánea también puede ayudar a diferenciar el subtipo de dermatitis de mano, mientras que en los estados subagudos y crónicos, la biopsia cutánea no es tan útil para diferenciar entre las formas eczematosas de la dermatitis de manos, ya que la mayoría mostrará hiperplasia epidérmica psoriasiforme.</p><p class="elsevierStylePara">En los estadios agudos, todas las dermatosis de manos tienen cantidades variables de espongiosis e infiltrado inflamatorio dermítico. En DCA y DA la espongiosis puede llevar a la formación de vesículas intraepidérmicas <span class="elsevierStyleSup"> 41</span>. El infiltrado es predominantemente linfo-histiocítico con cantidades variables de eosinófilos en DCA. En DA se ven predominantemente linfocitos. Tanto la DCA como la DA presentan exocitosis de células inflamatorias <span class="elsevierStyleSup">41</span>. La DCI tiene espongiosis leve con necrosis de queratinocitos y un infiltrado inflamatorio compuesto por linfocitos y neutrófilos.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Microscopia confocal</span></p><p class="elsevierStylePara">La microscopia confocal en vivo (MC) permite visualizar la piel en vivo de forma no invasiva. En la última década se ha usado para visualizar tanto la piel normal como enfermedades cutáneas, incluyendo lesiones pigmentarias, melanoma y cáncer de piel no melanoma. En 1999 González informó por primera vez de la utilidad de la MC en DCA <span class="elsevierStyleSup"> 42</span>. Desde entonces se han sugeridos criterios diagnósticos para DCA y DCI <span class="elsevierStyleSup">43</span>. Estos criterios incluyen disrupción del estrato córneo, paraqueratosis, espongiosis y exocitosis. Estos estudios se han realizado con muestras pequeñas de pacientes, por lo que se necesitan estudios más grandes para establecer la utilidad de esta técnica.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold">Otras pruebas de laboratorio</span></p><p class="elsevierStylePara">En pacientes con DA, la inmunoglobulina E (IgE) total se encuentra habitualmente elevada y puede ser usada como un criterio diagnostico menor <span class="elsevierStyleSup"> 41</span>. Los niveles de IgE específicos detectados por pruebas de radioalergoabsorbencia (RAST) y pruebas de alergia intradérmica pueden ser útiles también en el diagnóstico de urticaria de contacto, una reacción de hipersensibilidad tipo I, que puede tener una presentación eczematosa cuando se hace crónica.</p><p class="elsevierStylePara"> TRATAMIENTO</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Cambios en el estilo de vida</span></p><p class="elsevierStylePara"> Independientemente del tipo de dermatitis de mano, para que un tratamiento tenga éxito es esencial incorporar/modificar prácticas en el estilo de vida. Dentro de estas prácticas están: minimizar el lavado de manos, maximizar la humectación de las manos, y evitar irritantes y alérgenos <span class="elsevierStyleSup">8,12</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic">Lavado de manos</span></p><p class="elsevierStylePara">Los pacientes deben disminuir la frecuencia con que se lavan las manos. Han de usar agua tibia y jabones suaves con la mínima cantidad de conservantes, fragancias y colorantes. En general, los jabones en pastilla tienen menos conservantes que los líquidos. Es preferible el uso de limpiadores a base de alcohol que contienen humectantes, que agua y jabón <span class="elsevierStyleSup">44</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Humectación de las manos</span></p><p class="elsevierStylePara">Se debe instruir a los pacientes para que se apliquen una cantidad generosa de ungüento o crema inmediatamente después de secarse las manos (preferentemente mientras las manos están todavía húmedas para sellar la lubricación) <span class="elsevierStyleSup">45,46</span>. Aunque no siempre es bien aceptado por los pacientes, son preferibles los ungüentos a base de vaselina sobre las cremas, que tienen cantidades variable de agua. Los pacientes deberían humectar sus manos lo más seguido posible, al menos después de cada lavado de manos y antes de acostarse. Ya que la grasitud de los ungüentos se asocia con poca adherencia al tratamiento, puede usarse un lubricante en crema durante el día y el ungüento dejarlo para la noche. Para un tratamiento intensivo, se recomienda oclusión (con guantes de algodón o plástico para sellar la comida) después de aplicar el emoliente en la noche <span class="elsevierStyleSup"> 8</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic">Evitar irritantes y alérgenos</span></p><p class="elsevierStylePara">En dermatitis de manos, el agua debería considerarse un irritante. Por esto, deben usarse guantes de vinilo u otro material que no sea látex, con cubierta interior de algodón, cuando se realicen «trabajos húmedos». Lo mismo debe usarse cuando se lleve a cabo limpieza con exposición a otros irritantes. Los guantes de vinilo para trabajo pesado son mejores que los guantes de goma o nitrilo porque el primero es menos alergénico <span class="elsevierStyleSup">8</span>. Los pacientes con dermatitis de manos friccional deberían utilizar guantes ajustados (por ejemplo, cuero, preferentemente con interior de algodón), para así disminuir la fricción. Los pacientes tendrían que evitar el contacto prolongado con champú, fragancias, lociones para el cabello, cremas, colorantes, solventes, detergentes, preparados de limpieza fuertes y pulidores. Aquellos pacientes a los que se les diagnostica DCA deben ser educados en evitar los químicos a los que son alérgicos y darles alternativas seguras. Se ha visto mejoría en la adhesividad del paciente al tratamiento y de los resultados cuando se le entregan alternativas especificas de reemplazo <span class="elsevierStyleSup">47</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Tratamientos tópicos</span></p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Corticosteroides tópicos</span></p><p class="elsevierStylePara">Los corticosteroides tópicos son agentes de primera línea para todos los tipos de dermatitis de manos. Una excepción a esto es la dermatitis de manos hiperqueratósicas, la que en general no se asocia a inflamación. Deben preferirse los medicamentos cuyas bases sean ungüentos sobre las cremas o lociones. Remojar las manos en agua durante 20 minutos e inmediatamente untar el corticosteroide en ungüento ayuda en los estados agudos de las dermatitis de manos <span class="elsevierStyleSup">48</span>. Aquellos pacientes con compromiso palmar pueden usar preparaciones de mayor potencia, debido al grosor del estrato corneo. Sin embargo, el exceso de corticoide no debe restregarse en el dorso de las manos, ya que puede atrofiar las áreas más delgadas. Un corticosteroide potente puede ser usado dos veces al día durante dos semanas, una vez al día durante un mes y luego ir disminuyendo su uso progresivamente <span class="elsevierStyleSup"> 49</span>.</p><p class="elsevierStylePara">Es importante reiterar que los corticoides por sí mismos pueden causar una DCA. La prevalencia de hipersensibilidad a corticosteroides en pacientes con DCA se estima en un 2-3 % <span class="elsevierStyleSup">50,51</span>. Sin embargo, esta prevalencia puede estar subestimada, ya que la prueba de parches que está disponible en el comercio norteamericano TRUE<span class="elsevierStyleSup">®</span> no contiene este tipo de compuestos rutinariamente. Se anticipa que para el 2007 habrá un tercer panel que incluya estos alérgenos <span class="elsevierStyleSup">52</span>.</p><p class="elsevierStylePara">El uso prolongado de corticosteroides tópicos esta limitado por sus efectos adversos locales y sistémicos. Los efectos adversos locales más frecuentes son atrofia, estrías, rosácea, dermatitis perioral y acné. También puede haber hipertricosis, alteraciones de la pigmentación, retraso en la cicatrización y exacerbaciones de infecciones cutáneas <span class="elsevierStyleSup">53</span>. La taquifilaxis se caracteriza por disminución en la eficacia del corticosteroide después de su uso continuo, requiriendo corticosteroides más potentes para obtener el mismo efecto (potencialmente, con más efectos adversos). Se han recogido los siguientes efectos adversos sistémicos después de su aplicación tópica: hiperglucemia, glaucoma e insuficiencia suprarrenal.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic">Inhibidores tópicos de la calcineurina</span></p><p class="elsevierStylePara">Tanto el tacrolimus como el pimecrolimus son inhibidores no esteroidales de citoquinas que se han usado durante la última década principalmente en la DA. Ofrecen la ventaja de no tener los efectos sistémicos y locales observados con el uso prolongado de los esteroides tópicos (por ejemplo, atrofia cutánea, discromía y supresión del eje hipotálamo-hipófisis-suprarrenales). Especialmente con el tacrolimus, puede haber ardor y prurito local transitorios <span class="elsevierStyleSup">54</span>. Existen pocos estudios que evalúen la eficacia de los inhibidores tópicos de la calcineurina en el eczema de manos. En un estudio abierto, se trataron 25 pacientes con eczema de manos y/o pies con tacrolimus 0,1 % ungüento 3 veces al día durante 8 semanas. Se observó mejoría significativa en la mayoría de los parámetros evaluados (eritema, descamación, induración, fisuras y prurito) <span class="elsevierStyleSup">55</span>. En otro estudio se comparó la eficacia de tacrolimus 0,1 % ungüento y furoato de mometasona 0,1 % ungüento (esteroide de mediana potencia) durante 4 semanas en 16 pacientes con eczema dishidrótico palmoplantar <span class="elsevierStyleSup">56</span>. Se observó una mejoría significativa con ambos tratamientos (reducción superior a 50 % de los valores iniciales), sin diferencias significativas entre mometasona y tacrolimus. En ambos estudios, los pacientes cuyas dermatitis mejoraron tuvieron recurrencia de los síntomas tras 2-3 semanas de haber suspendido el tacrolimus.</p><p class="elsevierStylePara">Se han reportado 2 estudios que usaron pimecrolimus crema 1 % bajo oclusión nocturna para dermatitis de manos <span class="elsevierStyleSup">57,58</span>. Uno de ellos es un estudio abierto para evaluar la seguridad del pimecrolimus 2 veces al día en 12 sujetos (con oclusión después de la aplicación de la noche). Se observo mejoría en 11 pacientes desde el día 3, seguido por mejoría continua en las 3 semanas que duraba el tratamiento <span class="elsevierStyleSup">57</span>. Otro estudio, multicéntrico, randomizado y controlado con vehículo, en 294 pacientes con dermatitis crónica de manos evaluó el uso de pimecrolimus 1 % durante 3 semanas <span class="elsevierStyleSup"> 58</span>. En el día 22 hubo una tendencia hacia la mejoría en el grupo tratado con pimecrolimus (p = 0,068).</p><p class="elsevierStylePara">Hay un informe de DCA a tacrolimus en un niño de 9 años. La concentración de tacrolimus requerida para inducir una reacción positiva en la prueba de parches fue de 2,5 % en etanol <span class="elsevierStyleSup">59</span>. Los autores postulan que la alta concentración requerida se debe a la baja absorción percutánea del tacrolimus en piel normal intacta, el cual tiene un alto peso molecular. Hasta ahora no ha habido informes de DCA a pimecrolimus. El pimecrolimus tiene menor absorción percutánea <span class="elsevierStyleItalic">in vitro</span> que el tacrolimus y los corticoides, razón por la cual podría producir menos sensibilización <span class="elsevierStyleSup"> 60</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold">Otros agentes tópicos/intralesionales</span></p><p class="elsevierStylePara">Hanifin y sus colaboradores evaluaron la eficacia de bexaroteno gel en pacientes con dermatitis severa de manos y encontraron que el 79 % de los pacientes tuvieron más del 50 % de mejoría <span class="elsevierStyleSup"> 61</span>. El 29 % presentó irritación. Dos estudios informaron que la toxina botulínica A es efectiva en el tratamiento de dermatitis de manos dishidrótica, sola <span class="elsevierStyleSup"> 62</span> y como terapia coadyuvante <span class="elsevierStyleSup">63</span>. Aunque no está publicado en la literatura Inglesa, tazaroteno y calcipotriol han sido usados en dermatitis de manos hiperqueratósica <span class="elsevierStyleSup">8</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Radiación</span></p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic">UVA-UVB (radiación no ionizante)</span></p><p class="elsevierStylePara">Los psoralenos junto a la luz ultravioleta A (PUVA), tanto por vía tópica como oral, han sido efectivos en el manejo de distintos tipos de dermatitis crónica de manos <span class="elsevierStyleSup"> 64,65</span>. Se prefiere la PUVA por vía tópica por la menor incidencia de efectos colaterales relacionados con la PUVA por vía oral (por ejemplo, síntomas gastrointestinales, fotosensibilidad cutánea y ocular). En varios estudios se ha comparado la eficacia de PUVA en baños y PUVA en crema o gel usando 8-metoxipsoraleno (8-MOP) <span class="elsevierStyleSup"> 66,67</span>. Tanto PUVA en gel como en crema tendrían una eficacia similar en comparación con el baño de PUVA, el cual tiene la desventaja de ser de más difícil manejo. La dosis recomendada de UVA para comenzar es 0,25-0,5 J/cm <span class="elsevierStyleSup">2</span> aumentando 0,25 J/ cm <span class="elsevierStyleSup">2</span> por tratamiento, 3 veces por semana <span class="elsevierStyleSup">68</span>.</p><p class="elsevierStylePara">Dos estudios han evaluado la eficacia de UVA-1 en eczema de manos dishidrótico. En uno de ellos se observo que UVA-1 (40 J/cm <span class="elsevierStyleSup">2</span>) 5 veces a la semana, durante 3 semanas mejoraba significativamente los resultados en comparación con placebo <span class="elsevierStyleSup">69</span>. El otro estudio comparó UVA-1 y PUVA en crema, en 27 pacientes <span class="elsevierStyleSup">70</span>. Ambos tratamientos dieron como resultado una mejoría igualmente significativa del eczema de manos, mayor del 50 %. Las tasas similares de eficacia y el perfil de mayor seguridad que tiene la UVA-1 sobre la PUVA tópica, sugieren la necesidad de estudios que evalúen esta modalidad de tratamiento. También existen estudios que han comparado radiación UVB y PUVA <span class="elsevierStyleSup">65,71</span>. En un estudio randomizado y controlado, Rosen y sus colaboradores publicaron mejoría completa de la dermatitis de manos en el grupo PUVA, mientras que en el grupo que recibió UVB, la mejoría fue parcial <span class="elsevierStyleSup">65</span>. Por su parte, Simon y sus colaboradores demostraron una mejoría igualmente significativa en 13 pacientes tratados con UVB o con PUVA tópica (baño) <span class="elsevierStyleSup">71</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Radiación ionizante</span></p><p class="elsevierStylePara">La mayoría de los estudios para evaluar la eficacia de los rayos X convencionales y los rayos grenz para dermatitis de manos fueron realizados en los años ochenta <span class="elsevierStyleSup">72,73</span>. Los primeros parecen ser más efectivos para el tratamiento de eczema de manos que los grenz <span class="elsevierStyleSup">74</span>. Los efectos adversos locales a largo plazo asociados a la radioterapia son: distrofia cutánea (por ejemplo, telangectasias, hipopigmentación, atrofia superficial y subcutánea) y cáncer de piel no melanoma <span class="elsevierStyleSup">75</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Agentes orales</span></p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Prednisona</span></p><p class="elsevierStylePara">La prednisona es un inmunosupresor que a veces es utilizado para tratar eczemas severos y generalizados, incluyendo DA y DCA. La respuesta clínica es habitualmente rápida y dramática. Sin embargo, su uso prolongado esta limitado por sus efectos adversos como osteoporosis, glaucoma, supresión del eje hipotálamo-hipófisis-suprarrenal, necrosis avascular articular, diabetes, hipertensión e inmunosupresión <span class="elsevierStyleSup">76</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic">Ciclosporina A</span></p><p class="elsevierStylePara">La ciclosporina (sistémicamente) y tacrolimus/pimecrolimus (tópicamente) son agentes inmunosupresores potentes que inhiben selectivamente la trascripción de interleucina-2 y otras citocinas, sobre todo de linfocitos T <span class="elsevierStyleItalic">helper</span>, inhibiendo la calcineurina <span class="elsevierStyleSup"> 77</span>. Se han usado para el tratamiento de diferentes enfermedades cutáneas inflamatorias, incluyendo DA severa y/o recalcitrante.</p><p class="elsevierStylePara">En un estudio abierto de 7 pacientes con dermatitis de mano crónica, se evaluó la eficacia de la ciclosporina, con una dosis inicial de 2,5 mg/kg/día <span class="elsevierStyleSup">78</span>. Seis pacientes respondieron a las 3-20 semanas, sin embargo, 3 pacientes recurrieron después de suspender la administración del fármaco y 1 paciente se perdió del seguimiento. Granlund et al siguieron a 27 pacientes con dermatitis de manos crónica que fueron tratados con ciclosporina 3 mg/kg/día durante 6 semanas y encontraron que al año después del tratamiento la severidad de la enfermedad era significativamente más baja que al inicio, con 21 pacientes (77,7 %) en remisión <span class="elsevierStyleSup">79</span>. Aunque la ciclosporina es eficaz en el manejo de dermatitis crónica de manos, su uso esta limitado por los efectos adversos asociados como hipertensión, fallo renal y cáncer asociado a la inmunosupresión que se observan en varios de los pacientes con psoriasis de manos tratados con ciclosporina <span class="elsevierStyleSup"> 80</span>.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Metotreaxato</span></p><p class="elsevierStylePara">El metotrexato es un antimetabolito que actúa inhibiendo la dehidrofolato reductasa. Es frecuentemente utilizado en enfermedades cutáneas inflamatorias como psoriasis y linfoma cutáneo de células T. Egan et al reportaron una serie de 5 pacientes con ponfolix palmo-plantar recalcitrante tratados con metotrexato (15-22,5 mg/semana) <span class="elsevierStyleSup">81</span>. En todos los pacientes, el metotrexato permitió reducir sustancialmente o eliminar el uso concomitante de corticosteroides.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Retinoides</span></p><p class="elsevierStylePara">Los retinoides se unen y activan los receptores nucleares de retinoides, los que modulan la proliferación y diferenciación celular. En un estudio abierto fueron tratados 38 pacientes con eczema de manos crónico refractario con alitretinoina (9-cis-acido retinoico) en dosis de 20-40 mg/día <span class="elsevierStyleSup">82</span>. El 89 % de los pacientes tuvieron una respuesta buena o muy buena, con efectos adversos leves (por ejemplo, queilitis, cefalea, enrojecimiento y conjuntivitis). Ruzicka y sus colaboradores realizaron un estudio doble ciego, randomizado, multicéntrico comparando 3 dosis de alitretinoína (10, 20 o 40 mg) frente a placebo, en 319 pacientes con dermatitis de manos crónica refractaria moderada a severa <span class="elsevierStyleSup">83</span>. Después de 12 semanas, la alitretinoína mejoró significativamente los síntomas de forma dependiente de dosis. Otro estudio controlado con placebo usando acitretín (30 mg/día) en 29 pacientes con dermatitis hiperqueratósicas de las palmas, demostró mejoría significativa de los síntomas después de 4 semanas <span class="elsevierStyleSup"> 84</span>.</p><p class="elsevierStylePara"> PRONOSTICO</p><p class="elsevierStylePara">Las dermatitis de manos presentan habitualmente un curso crónico y recidivante, con una duración estimada de 11,6 años <span class="elsevierStyleSup">22</span>. Los pocos estudios que han evaluado el pronóstico de esta condición, lo han determinado principalmente en dermatitis de manos ocupacional. En un estudio recientemente publicado basado en cuestionarios, se evaluó el curso a largo plazo, relevancia ocupacional e implicaciones médico-sociales en pacientes con dermatitis de manos diagnosticada en un estudio poblacional previo <span class="elsevierStyleSup">85</span>. Se enviaron dos cuestionarios, uno preliminar y otro de seguimiento (15 años después del primero). De los 868 pacientes que respondieron ambos, el 66 % mostró exacerbaciones periódicas de su eczema de manos (44 % de los cuales tuvo síntomas durante el año previo). El otro 12 % mostró síntomas continuos. Este estudio destaca la cronicidad de la mayoría de los casos de dermatitis de manos. Sólo un 3 % de estos pacientes refirió necesitar un cambio laboral debido a su eczema de manos, sin embargo, este cambio se correlacionó con mejoría clínica del eczema. De una forma importante la dermatitis de mano se asoció a alteraciones considerables de las funciones psicosociales; por ejemplo alteraciones del sueño (36 %) y de las actividades recreacionales (72 %).</p><p class="elsevierStylePara">Los mismos autores evaluaron los factores predictivos para la severidad de la dermatitis de mano, usando la misma base de datos <span class="elsevierStyleSup">20</span>. Empleando un modelo de regresión logística, los factores predictivos más importantes para un pronóstico negativo fueron: mayor extensión del eczema en la evaluación inicial, una historia de dermatitis en la infancia y la aparición del eczema antes de los 20 años de edad. En un estudio que evaluó la severidad de la dermatitis de manos ocupacional (DMO), se encontró que los pacientes con dermatitis de manos por DCI y DA tuvieron mayor riesgo de DMO severa. Los pacientes con ocupaciones relacionadas con la comida tenían mayor riesgo de bajas médicas prolongadas y de pérdida de trabajo por su DMO <span class="elsevierStyleSup"> 86</span>.</p><p class="elsevierStylePara"> CONCLUSIONES</p><p class="elsevierStylePara">La dermatitis de manos es una enfermedad debilitante, relativamente frecuente, con varios subtipos interrelacionados, que complican tanto el diagnóstico como el tratamiento. Una anamnesis cuidadosa, examen físico y prueba de parches son herramientas importantes para diagnosticar la causa del eczema de manos. Los cambios en el estilo de vida son especialmente importantes en el manejo de esta condición. Dentro de los tratamientos de primera línea están los corticosteroides tópicos y en menor grado, los inhibidores tópicos de la calcineurina. En dermatitis de manos más severas o recalcitrantes, agentes como PUVA, retinoides e inmunosupresores han demostrado ser efectivos.</p><p class="elsevierStylePara"> AGRADECIMIENTOS</p><p class="elsevierStylePara"> Agradecimientos a la Sociedad Americana de Dermatitis de Contacto, que otorgó a la Dra. Ramírez la beca de tutoría 2006.</p><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleBold"> Declaración de conflicto de intereses</span></p><p class="elsevierStylePara">Declaramos no tener ningún conflicto de intereses.</p><hr></hr><p class="elsevierStylePara"><span class="elsevierStyleItalic"> Correspondencia:</span></p><p class="elsevierStylePara">C.C. Ramírez. Callao 3366, dpto 138. Las Condes. Santiago. Chile.<br></br> Correo electrónico: <a href="mailto:claurb78@hotmail.com" class="elsevierStyleCrossRefs"> claurb78@hotmail.com</a> </p><p class="elsevierStylePara">Recibido el 13 de abril de 2006.<br></br> Aceptado el 17 de mayo de 2006.</p>" "pdfFichero" => "103v97n06a13091525pdf001.pdf" "tienePdf" => true "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec552287" "palabras" => array:1 [ 0 => "dermatitis, dermatosis de manos, dermatitis de contacto, dermatitis atópica, dermatitis ocupacional" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec552288" "palabras" => array:1 [ 0 => "hand dermatoses, contact dermatitis, atopic dermatitis, occupational dermatitis" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:1 [ "resumen" => "La dermatitis de mano es una condición que habitualmente presenta un curso crónico y recidivante. Se han descrito varios subtipos de dermatitis de manos. En esta revisión describiremos las características clínicas de cada tipo de eczema de manos, exámenes de laboratorios útiles en su diagnóstico y alternativas terapéuticas para esta condición." ] "en" => array:1 [ "resumen" => "Hand dermatitis is a common skin disease that often has a chronic and relapsing course. Several subtypes of hand dermatitis have been described. In this review, we describe the clinical characteristics of each form of hand eczema, laboratory tests helpful in the diagnosis, and treatment options for this condition." ] ] "multimedia" => array:8 [ 0 => array:8 [ "identificador" => "tbl1" "etiqueta" => "TABLA 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:1 [ "tablaImagen" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagenFichero" => "103v97n06-13091525tab01.gif" "imagenAlto" => 849 "imagenAncho" => 948 "imagenTamanyo" => 48620 ] ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "COMPONENTES IMPORTANTES EN LA ANAMNESIS DE UN PACIENTE CON DERMATITIS DE MANOS" ] ] 1 => array:8 [ "identificador" => "fig1" "etiqueta" => "Fig. 2" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "103v97n06-13091525fig02.jpg" "Alto" => 735 "Ancho" => 980 "Tamanyo" => 48869 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "--Placas palmares, queratósicas, mal definidas en paciente con dermatitis de manos hiperqueratósica." ] ] 2 => array:8 [ "identificador" => "tbl2" "etiqueta" => "TABLA 2" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" "tabla" => array:1 [ "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:1 [ "tablaImagen" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagenFichero" => "103v97n06-13091525tab03.gif" "imagenAlto" => 1014 "imagenAncho" => 1992 "imagenTamanyo" => 67464 ] ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "EJEMPLOS DE ALÉRGENOS CAUSANTES DE DERMATITIS DE MANOS EN OCUPACIONES ESPECÍFICAS" ] ] 3 => array:8 [ "identificador" => "fig2" "etiqueta" => "Fig. 1" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" "figura" => array:1 [ 0 => array:4 [ "imagen" => "103v97n06-13091525fig04.jpg" "Alto" => 1204 "Ancho" => 979 "Tamanyo" => 61742 ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "--Eritema y descamación en las palmas de una paciente con dermatitis de contacto irritativa de las manos." ] ] 4 => array:5 [ "identificador" => "tbl3" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" ] 5 => array:5 [ "identificador" => "fig3" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" ] 6 => array:5 [ "identificador" => "tbl4" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" ] 7 => array:5 [ "identificador" => "fig4" "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "copyright" => "Elsevier España" ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliograf¿a" "seccion" => array:1 [ 0 => array:1 [ "bibliografiaReferencia" => array:90 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib1" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand eczema in Swedish adults - changes in prevalence between 1983 and 1996. J Invest Dermatol. 2002;118:719-23." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand eczema in Swedish adults - changes in prevalence between 1983 and 1996." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Meding B" 1 => "Jarvholm B." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1046/j.1523-1747.2002.01718.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Invest Dermatol" "fecha" => "2002" "volumen" => "118" "paginaInicial" => "719" "paginaFinal" => "23" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11918722" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib2" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "An analysis of 501 consecutive contact clinic consultations. Contact Dermatitis. 1986;15:119-25." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "An analysis of 501 consecutive contact clinic consultations." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "Vestey JP" 1 => "Gawkrodger DJ" 2 => "Wong WK" 3 => "Buxton PK." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1986" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "119" "paginaFinal" => "25" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2946533" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib3" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "The epidemiology of work-related skin disease in South Carolina. Arch Dermatol. 1983;119: 650-4." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "The epidemiology of work-related skin disease in South Carolina." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Keil JE" 1 => "Shmunes E." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "1983" "volumen" => "119" "paginaInicial" => "650" "paginaFinal" => "4" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6223598" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib4" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Occupational hand dermatitis in a tertiary referral dermatology clinic in Taipei. Contact Dermatitis. 1995;33:414-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Occupational hand dermatitis in a tertiary referral dermatology clinic in Taipei." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Sun CC" 1 => "Guo YL" 2 => "Lin RS." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1995" "volumen" => "33" "paginaInicial" => "414" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8706400" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib5" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Prevalence of hand eczema in an industrial city. Br J Dermatol. 1987;116:627-34." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Prevalence of hand eczema in an industrial city." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Meding B" 1 => "Swanbeck G." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1987" "volumen" => "116" "paginaInicial" => "627" "paginaFinal" => "34" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2954578" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib6" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "A survey of occupational hand eczema in Denmark. Contact Dermatitis. 2004;51:159-66." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "A survey of occupational hand eczema in Denmark." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "Skoet R" 1 => "Olsen J" 2 => "Mathiesen B" 3 => "Iversen L" 4 => "Johansen JD" 5 => "Agner T." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.0105-1873.2004.00423.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "2004" "volumen" => "51" "paginaInicial" => "159" "paginaFinal" => "66" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15500664" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib7" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Abnormal skin irritancy in atopic dermatitis and in atopy without dermatitis. Arch Dermatol. 1994;130:1402-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Abnormal skin irritancy in atopic dermatitis and in atopy without dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "Nassif A" 1 => "Chan SC" 2 => "Storrs FJ" 3 => "Hanifin JM." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "1994" "volumen" => "130" "paginaInicial" => "1402" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7979441" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib8" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand dermatitis: a review of clinical features, therapeutic options, and long-term outcomes. Am J Contact Dermat. 2003;14:119-37." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand dermatitis: a review of clinical features, therapeutic options, and long-term outcomes." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Warshaw E" 1 => "Lee G" 2 => "Storrs FJ." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Contact Dermat" "fecha" => "2003" "volumen" => "14" "paginaInicial" => "119" "paginaFinal" => "37" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14744403" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib9" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Hand dermatitis due to contactants: special considerations. En: Rietschel RL, Fowler JF, editors. Fisher's contact dermatitis. Philadelphia: Lippincott; 2001.p.261-78." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand dermatitis due to contactants: special considerations. En: Rietschel RL, Fowler JF, editors. Fisher's contact dermatitis. Philadelphia: Lippincott; 2001.p.261-78." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Rietschel RL" 1 => "Fowler JF." ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib10" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Occupational skin disease in Singapore: epidemiology & causative agents. Ann Acad Med Singapore. 1987;16:303-5." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Occupational skin disease in Singapore: epidemiology & causative agents." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Goh CL." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Ann Acad Med Singapore" "fecha" => "1987" "volumen" => "16" "paginaInicial" => "303" "paginaFinal" => "5" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2961303" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib11" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Distribution of ATPase-positive Langerhans cells in normal adult human skin. Br J Dermatol. 1985;113:707-11." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Distribution of ATPase-positive Langerhans cells in normal adult human skin." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "Chen H" 1 => "Yuan J" 2 => "Wang Y" 3 => "Silvers WK." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1985" "volumen" => "113" "paginaInicial" => "707" "paginaFinal" => "11" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2420351" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib12" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Hand and foot dermatitis. MDlive.net, Jan 2006. Disponible en: http://www.brainshark.com/brainshark/vu/view.asp?pi = 79633" "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand and foot dermatitis. MDlive.net, Jan 2006. Disponible en: http://www.brainshark.com/brainshark/vu/view.asp?pi = 79633" "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Storrs F." ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib13" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Prevalence, incidence and course of eczema on the hands and forearms in a sample of the general population. Contact Dermatitis. 1984;10:135-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Prevalence, incidence and course of eczema on the hands and forearms in a sample of the general population." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Lantinga H" 1 => "Nater JP" 2 => "Coenraads PJ." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1984" "volumen" => "10" "paginaInicial" => "135" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6609044" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib14" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Etiology of hand dermatitis among patients referred for patch testing. Dermatitis. 2004;15:25-32." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Etiology of hand dermatitis among patients referred for patch testing." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Templet JT" 1 => "Hall S" 2 => "Belsito DV." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatitis" "fecha" => "2004" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "25" "paginaFinal" => "32" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15573645" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib15" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "The detection of clinically relevant contact allergens using a standard screening tray of twenty-three allergens. J Am Acad Dermatol. 2003;49:65-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "The detection of clinically relevant contact allergens using a standard screening tray of twenty-three allergens." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Saripalli YV" 1 => "Achen F" 2 => "Belsito DV." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1067/mjd.2003.489" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2003" "volumen" => "49" "paginaInicial" => "65" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12833010" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib16" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Hand eczema. En: Rycroft RJG, Menne T, Frosch PJ, Lepoittevin JP, editors. Textbook of Contact Dermatitis. Germany: Springer; 2001. p. 405-11." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand eczema. En: Rycroft RJG, Menne T, Frosch PJ, Lepoittevin JP, editors. Textbook of Contact Dermatitis. Germany: Springer; 2001. p. 405-11." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "McFadden JP." ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib17" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Detection of contact hypersensitivity to corticosteroids in allergic contact dermatitis patients who do not respond to topical corticosteroids. Contact Dermatitis. 2005;53:67-70." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Detection of contact hypersensitivity to corticosteroids in allergic contact dermatitis patients who do not respond to topical corticosteroids." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Gonul M" 1 => "Gul U." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.0105-1873.2005.00638.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "2005" "volumen" => "53" "paginaInicial" => "67" "paginaFinal" => "70" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16033397" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib18" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Frequency of postoperative allergic contact dermatitis to topical antibiotics. Arch Dermatol. 1992;128:365-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Frequency of postoperative allergic contact dermatitis to topical antibiotics." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Gette MT" 1 => "Marks JG Jr" 2 => "Maloney ME." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "1992" "volumen" => "128" "paginaInicial" => "365" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1532297" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib19" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand dermatosis in upper secondary school pupils: 2-year comparison and follow-up. Br J Dermatol. 2000;142:485-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand dermatosis in upper secondary school pupils: 2-year comparison and follow-up." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "Yngveson M" 1 => "Svensson A" 2 => "Johannisson A" 3 => "Isacsson A." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "2000" "volumen" => "142" "paginaInicial" => "485" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10735955" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib20" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Fifteen-year follow-up of hand eczema: predictive factors. J Invest Dermatol. 2005;124:893-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Fifteen-year follow-up of hand eczema: predictive factors." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Meding B" 1 => "Wrangsjo K" 2 => "Jarvholm B." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.0022-202X.2005.23723.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Invest Dermatol" "fecha" => "2005" "volumen" => "124" "paginaInicial" => "893" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15854027" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib21" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Atopic hand eczema. En: Menne T, Maibach HI, editors. Hand eczema. Boca Raton: CRC Press LLC; 2000. p. 141-46." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Atopic hand eczema. En: Menne T, Maibach HI, editors. Hand eczema. Boca Raton: CRC Press LLC; 2000. p. 141-46." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Moller H." ] ] ] ] ] ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib22" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Epidemiology of different types of hand eczema in an industrial city. Acta Derm Venereol. 1989;69:227-33." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Epidemiology of different types of hand eczema in an industrial city." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Meding B" 1 => "Swanbeck G." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Derm Venereol" "fecha" => "1989" "volumen" => "69" "paginaInicial" => "227" "paginaFinal" => "33" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2566226" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib23" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Dermatitis of the hands; etiology and principles of treatment with observations concerning a hyperkeratotic dermatitis of the volar skin. AMA Arch Derm Syphilol. 1953;68:266-85." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Dermatitis of the hands; etiology and principles of treatment with observations concerning a hyperkeratotic dermatitis of the volar skin." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Sutton RL Jr" 1 => "Ayres S Jr." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "AMA Arch Derm Syphilol" "fecha" => "1953" "volumen" => "68" "paginaInicial" => "266" "paginaFinal" => "85" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13079292" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib24" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hyperkeratotic dermatitis of the palms. Br J Dermatol. 1982;107:195-201." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hyperkeratotic dermatitis of the palms." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Hersle K" 1 => "Mobacken H." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1982" "volumen" => "107" "paginaInicial" => "195" "paginaFinal" => "201" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6213253" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib25" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Hyperkeratotic dermatitis of the palms. En: Menne T, Maibach HI, editors. Hand eczema. Boca Raton: CRC Press LLC; 2000. p. 165-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hyperkeratotic dermatitis of the palms. En: Menne T, Maibach HI, editors. Hand eczema. Boca Raton: CRC Press LLC; 2000. p. 165-8." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Menne T." ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib26" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Contact hypersensitivity in hand dermatitis. Contact Dermatitis. 2002;47:206-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Contact hypersensitivity in hand dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Li LF" 1 => "Wang J." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "2002" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "206" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12492518" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib27" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Other eczematous eruptions. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Spain: Elsevier Limited; 2003.p.215-26." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Other eczematous eruptions. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Spain: Elsevier Limited; 2003.p.215-26." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Fritsch PO" 1 => "Reider N." ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib28" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "The role of metal allergy and local hyperhidrosis in the pathogenesis of pompholyx. J Dermatol. 1992;19:964-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "The role of metal allergy and local hyperhidrosis in the pathogenesis of pompholyx." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "Yokozeki H" 1 => "Katayama I" 2 => "Nishioka K" 3 => "Kinoshita M" 4 => "Nishiyama S." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Dermatol" "fecha" => "1992" "volumen" => "19" "paginaInicial" => "964" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1293189" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib29" "etiqueta" => "29" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Relation between vesicular eruptions on the hands and tinea pedis, atopic dermatitis and nickel allergy. Acta Derm Venereol. 2003;83:186-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Relation between vesicular eruptions on the hands and tinea pedis, atopic dermatitis and nickel allergy." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Bryld LE" 1 => "Agner T" 2 => "Menne T." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1080/00015550310007184" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Derm Venereol" "fecha" => "2003" "volumen" => "83" "paginaInicial" => "186" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12816153" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib30" "etiqueta" => "30" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Epidemiological, clinical and allergological observations on pompholyx. Contact Dermatitis. 1992;26:17-21." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Epidemiological, clinical and allergological observations on pompholyx." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "Lodi A" 1 => "Betti R" 2 => "Chiarelli G" 3 => "Urbani CE" 4 => "Crosti C." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1992" "volumen" => "26" "paginaInicial" => "17" "paginaFinal" => "21" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1534730" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 30 => array:3 [ "identificador" => "bib31" "etiqueta" => "31" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand dermatitis. The perennial scourge. Postgrad Med. 1998;103:141-2, 145-8, 151-2." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand dermatitis. The perennial scourge." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Landow K." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.3810/pgm.1998.06.511" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Postgrad Med" "fecha" => "1998" "volumen" => "103" "paginaInicial" => "141" "paginaFinal" => "2" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9633547" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 31 => array:3 [ "identificador" => "bib32" "etiqueta" => "32" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Frictional contact dermatitis. Am J Ind Med. 1985;8:401-2." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Frictional contact dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Menne T" 1 => "Hjorth N." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Ind Med" "fecha" => "1985" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "401" "paginaFinal" => "2" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4073039" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 32 => array:3 [ "identificador" => "bib33" "etiqueta" => "33" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Occupational hyperkeratoses in carpet installers. Am J Ind Med. 1985;8:351-3." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Occupational hyperkeratoses in carpet installers." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Wahlberg JE." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Ind Med" "fecha" => "1985" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "351" "paginaFinal" => "3" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4073032" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 33 => array:3 [ "identificador" => "bib34" "etiqueta" => "34" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Allergic contact dermatitis. En: Moschella SL, Hurley HJ, editors. Dermatology. Philadelphia: W.B. Saunders Company; 1992.p.391-424." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Allergic contact dermatitis. En: Moschella SL, Hurley HJ, editors. Dermatology. Philadelphia: W.B. Saunders Company; 1992.p.391-424." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Larsen WG" 1 => "Maibach HI." ] ] ] ] ] ] ] ] 34 => array:3 [ "identificador" => "bib35" "etiqueta" => "35" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "A sherlockian approach to contact dermatitis. Dermatol Clin. 1999;17:705-13." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "A sherlockian approach to contact dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Belsito DV." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatol Clin" "fecha" => "1999" "volumen" => "17" "paginaInicial" => "705" "paginaFinal" => "13" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10410868" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 35 => array:3 [ "identificador" => "bib36" "etiqueta" => "36" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "North American Contact Dermatitis Group patch test results for the detection of delayed-type hypersensitivity to topical allergens. J Am Acad Dermatol. 1998;38:911-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "North American Contact Dermatitis Group patch test results for the detection of delayed-type hypersensitivity to topical allergens." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ 0 => "Marks JG" 1 => "Belsito DV" 2 => "DeLeo VA" 3 => "Fowler JF Jr" 4 => "Fransway AF" 5 => "Maibach HI" 6 => "et al." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "1998" "volumen" => "38" "paginaInicial" => "911" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9631997" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 36 => array:3 [ "identificador" => "bib37" "etiqueta" => "37" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Practical aspects of patch testing. En: Rietschel RL, Fowler JF, editors. Fisher's contact dermatitis. Philadelphia: Lippincott; 2001.p.9-26." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Practical aspects of patch testing. En: Rietschel RL, Fowler JF, editors. Fisher's contact dermatitis. Philadelphia: Lippincott; 2001.p.9-26." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "Rietschel RL" 1 => "Fowler JF." ] ] ] ] ] ] ] ] 37 => array:3 [ "identificador" => "bib38" "etiqueta" => "38" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Increased skin reactivity to primary irritants provoked by hand eczema. Arch Dermatol Forsch. 1974; 249:389-400." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Increased skin reactivity to primary irritants provoked by hand eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Bjornberg A." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol Forsch" "fecha" => "1974" "volumen" => "249" "paginaInicial" => "389" "paginaFinal" => "400" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4407532" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 38 => array:3 [ "identificador" => "bib39" "etiqueta" => "39" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Skin susceptibility in uninvolved skin of hand eczema patients and healthy controls. Br J Dermatol. 1991; 125:140-6." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Skin susceptibility in uninvolved skin of hand eczema patients and healthy controls." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "Agner T." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1991" "volumen" => "125" "paginaInicial" => "140" "paginaFinal" => "6" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1911297" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 39 => array:3 [ "identificador" => "bib40" "etiqueta" => "40" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Evaluation of skin susceptibility to irritancy by routine patch testing with sodium lauryl sulfate. Eur J Dermatol. 2001;11:416-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Evaluation of skin susceptibility to irritancy by routine patch testing with sodium lauryl sulfate." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "Loffler H" 1 => "Pirker C" 2 => "Aramaki J" 3 => "Frosch PJ" 4 => "Happle R" 5 => "Effendy I." ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur J Dermatol" "fecha" => "2001" "volumen" => "11" "paginaInicial" => "416" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11525947" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 40 => array:3 [ "identificador" => "bib41" "etiqueta" => "41" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Atopic dermatitis. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Mosby, London. 2003. p. 199-214." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Atopic dermatitis. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Mosby, London. 2003. p. 199-214." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "Kang K" 1 => "Polster AM" 2 => "Nedorost ST" 3 => "Stevens SR" 4 => "Cooper KD." ] ] ] ] ] ] ] ] 41 => array:3 [ "identificador" => "bib42" "etiqueta" => "42" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Allergic contact dermatitis: correlation of in vivo confocal imaging to routine histology. J Am Acad Dermatol. 1999;40:708-13." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Allergic contact dermatitis: correlation of in vivo confocal imaging to routine histology." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "González S" 1 => "González E" 2 => "White WM" 3 => "Rajadhyaksha M" …1 ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "1999" "volumen" => "40" "paginaInicial" => "708" "paginaFinal" => "13" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 42 => array:3 [ "identificador" => "bib43" "etiqueta" => "43" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Reflectance confocal microscopy may differentiate acute allergic and irritant contact dermatitis in vivo. J Am Acad Dermatol. 2004;50:220-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Reflectance confocal microscopy may differentiate acute allergic and irritant contact dermatitis in vivo." "idioma" => "it" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ …6] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jaad.2003.08.005" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "50" "paginaInicial" => "220" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 43 => array:3 [ "identificador" => "bib44" "etiqueta" => "44" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Skin protection in nursing work: promoting the use of gloves and hand alcohol. Contact Dermatitis. 2004;51:135-40." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Skin protection in nursing work: promoting the use of gloves and hand alcohol." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.0105-1873.2004.00422.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "2004" "volumen" => "51" "paginaInicial" => "135" "paginaFinal" => "40" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 44 => array:3 [ "identificador" => "bib45" "etiqueta" => "45" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Effectiveness of a hand care regimen with moisturizer in manufacturing facilities where workers are prone to occupational irritant dermatitis. Dermatitis. 2004;15:10-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Effectiveness of a hand care regimen with moisturizer in manufacturing facilities where workers are prone to occupational irritant dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatitis" "fecha" => "2004" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "10" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 45 => array:3 [ "identificador" => "bib46" "etiqueta" => "46" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Double-blind, randomized trial of scheduled use of a novel barrier cream and an oil-containing lotion for protecting the hands of health care workers. Am J Infect Control. 2000;28:302-10." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Double-blind, randomized trial of scheduled use of a novel barrier cream and an oil-containing lotion for protecting the hands of health care workers." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1067/mic.2000.107425" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Infect Control" "fecha" => "2000" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "302" "paginaFinal" => "10" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 46 => array:3 [ "identificador" => "bib47" "etiqueta" => "47" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "The contact allergen replacement database and treatment of allergic contact dermatitis. Arch Dermatol. 2004;140:1448-50." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "The contact allergen replacement database and treatment of allergic contact dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/archderm.140.12.1448" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "140" "paginaInicial" => "1448" "paginaFinal" => "50" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 47 => array:3 [ "identificador" => "bib48" "etiqueta" => "48" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Soak and smear: a standard technique revisited. Arch Dermatol. 2005;141:1556-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Soak and smear: a standard technique revisited." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/archderm.141.12.1556" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "2005" "volumen" => "141" "paginaInicial" => "1556" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 48 => array:3 [ "identificador" => "bib49" "etiqueta" => "49" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Treatment of hand eczema. Skin Therapy Lett. 2003;8:4-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Treatment of hand eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Skin Therapy Lett" "fecha" => "2003" "volumen" => "8" "paginaInicial" => "4" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 49 => array:3 [ "identificador" => "bib50" "etiqueta" => "50" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Contact hypersensitivity to corticosteroids in routine patch test patients. A multi-centre study of the Swiss Contact Dermatitis Research Group. Dermatology. 1995;191:109-14." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Contact hypersensitivity to corticosteroids in routine patch test patients. A multi-centre study of the Swiss Contact Dermatitis Research Group." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatology" "fecha" => "1995" "volumen" => "191" "paginaInicial" => "109" "paginaFinal" => "14" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 50 => array:3 [ "identificador" => "bib51" "etiqueta" => "51" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Results of routine patch testing with corticosteroid series in 2073 patients. Contact Dermatitis. 1992;26:182-91." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Results of routine patch testing with corticosteroid series in 2073 patients." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1992" "volumen" => "26" "paginaInicial" => "182" "paginaFinal" => "91" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 51 => array:3 [ "identificador" => "bib52" "etiqueta" => "52" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "orion-health.co.nz/TT %20Panel %203.htm" "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "orion-health.co.nz/TT %20Panel %203.htm" "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ …1] ] ] ] ] ] ] ] 52 => array:3 [ "identificador" => "bib53" "etiqueta" => "53" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Adverse effects of topical glucocorticosteroids. J Am Acad Dermatol. 2006;54:1-15; quiz 16-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Adverse effects of topical glucocorticosteroids." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jaad.2005.01.010" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2006" "volumen" => "54" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "15" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 53 => array:3 [ "identificador" => "bib54" "etiqueta" => "54" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Tacrolimus ointment is safe and effective in the treatment of atopic dermatitis: results in 8000 patients. J Am Acad Dermatol. 2005;53:S195-205." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Tacrolimus ointment is safe and effective in the treatment of atopic dermatitis: results in 8000 patients." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jaad.2005.04.063" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2005" "volumen" => "53" "paginaInicial" => "S195" "paginaFinal" => "205" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 54 => array:3 [ "identificador" => "bib55" "etiqueta" => "55" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "An open-label pilot study to evaluate the safety and efficacy of topically applied tacrolimus ointment for the treatment of hand and/or foot eczema. J Dermatolog Treat. 2003;14:136-40." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "An open-label pilot study to evaluate the safety and efficacy of topically applied tacrolimus ointment for the treatment of hand and/or foot eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Dermatolog Treat" "fecha" => "2003" "volumen" => "14" "paginaInicial" => "136" "paginaFinal" => "40" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 55 => array:3 [ "identificador" => "bib56" "etiqueta" => "56" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Topical tacrolimus (FK506) and mometasone furoate in treatment of dyshidrotic palmar eczema: a randomized, observer-blinded trial. J Am Acad Dermatol. 2002;46:73-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Topical tacrolimus (FK506) and mometasone furoate in treatment of dyshidrotic palmar eczema: a randomized, observer-blinded trial." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ …6] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2002" "volumen" => "46" "paginaInicial" => "73" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 56 => array:3 [ "identificador" => "bib57" "etiqueta" => "57" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Occlusive treatment of chronic hand dermatitis with pimecrolimus cream 1 % results in low systemic exposure, is well tolerated, safe, and effective. An open study. Dermatology. 2003;207:37-42." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Occlusive treatment of chronic hand dermatitis with pimecrolimus cream 1 % results in low systemic exposure, is well tolerated, safe, and effective. An open study." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ …5] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "70939" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatology" "fecha" => "2003" "volumen" => "207" "paginaInicial" => "37" "paginaFinal" => "42" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 57 => array:3 [ "identificador" => "bib58" "etiqueta" => "58" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Pimecrolimus cream 1 %: a potential new treatment for chronic hand dermatitis. Cutis. 2004;73: 31-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Pimecrolimus cream 1 %: a potential new treatment for chronic hand dermatitis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cutis" "fecha" => "2004" "volumen" => "73" "paginaInicial" => "31" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 58 => array:3 [ "identificador" => "bib59" "etiqueta" => "59" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Allergic contact dermatitis from tacrolimus. J Am Acad Dermatol. 2004;50:962-5." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Allergic contact dermatitis from tacrolimus." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.jaad.2003.09.013" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "50" "paginaInicial" => "962" "paginaFinal" => "5" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 59 => array:3 [ "identificador" => "bib60" "etiqueta" => "60" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Percutaneous absorption of drugs used in atopic eczema: pimecrolimus permeates less through skin than corticosteroids and tacrolimus. Int J Pharm. 2004;269:29-35." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Percutaneous absorption of drugs used in atopic eczema: pimecrolimus permeates less through skin than corticosteroids and tacrolimus." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Int J Pharm" "fecha" => "2004" "volumen" => "269" "paginaInicial" => "29" "paginaFinal" => "35" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 60 => array:3 [ "identificador" => "bib61" "etiqueta" => "61" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Novel treatment of chronic severe hand dermatitis with bexarotene gel. Br J Dermatol. 2004;150:545-53." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Novel treatment of chronic severe hand dermatitis with bexarotene gel." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1046/j.1365-2133.2003.05729.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "150" "paginaInicial" => "545" "paginaFinal" => "53" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 61 => array:3 [ "identificador" => "bib62" "etiqueta" => "62" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Treatment of dyshidrotic hand dermatitis with intradermal botulinum toxin. J Am Acad Dermatol. 2002;47:667-71." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Treatment of dyshidrotic hand dermatitis with intradermal botulinum toxin." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2002" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "667" "paginaFinal" => "71" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 62 => array:3 [ "identificador" => "bib63" "etiqueta" => "63" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Adjuvant botulinum toxin A in dyshidrotic hand eczema: a controlled prospective pilot study with left-right comparison. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2002;16:40-2." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Adjuvant botulinum toxin A in dyshidrotic hand eczema: a controlled prospective pilot study with left-right comparison." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Eur Acad Dermatol Venereol" "fecha" => "2002" "volumen" => "16" "paginaInicial" => "40" "paginaFinal" => "2" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 63 => array:3 [ "identificador" => "bib64" "etiqueta" => "64" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand and foot PUVA soaks: an audit of the Massachusetts General Hospital's experience from 1994 to 1998. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 1999;15:188-92." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand and foot PUVA soaks: an audit of the Massachusetts General Hospital's experience from 1994 to 1998." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Photodermatol Photoimmunol Photomed" "fecha" => "1999" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "188" "paginaFinal" => "92" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 64 => array:3 [ "identificador" => "bib65" "etiqueta" => "65" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Chronic eczematous dermatitis of the hands: a comparison of PUVA and UVB treatment. Acta Derm Venereol. 1987;67:48-54." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Chronic eczematous dermatitis of the hands: a comparison of PUVA and UVB treatment." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Derm Venereol" "fecha" => "1987" "volumen" => "67" "paginaInicial" => "48" "paginaFinal" => "54" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 65 => array:3 [ "identificador" => "bib66" "etiqueta" => "66" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Treatment of severe recalcitrant dermatoses of the palms and soles with PUVA-bath versus PUVA-cream therapy. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 1999;15: 87-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Treatment of severe recalcitrant dermatoses of the palms and soles with PUVA-bath versus PUVA-cream therapy." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Photodermatol Photoimmunol Photomed" "fecha" => "1999" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "87" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 66 => array:3 [ "identificador" => "bib67" "etiqueta" => "67" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "PUVA-gel vs. PUVA-bath therapy for severe recalcitrant palmoplantar dermatoses. A randomized, single-blinded prospective study. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 2005;21:62-7" "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "PUVA-gel vs. PUVA-bath therapy for severe recalcitrant palmoplantar dermatoses. A randomized, single-blinded prospective study." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.1600-0781.2005.00134.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Photodermatol Photoimmunol Photomed" "fecha" => "2005" "volumen" => "21" "paginaInicial" => "62" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 67 => array:3 [ "identificador" => "bib68" "etiqueta" => "68" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Treatment of palmoplantar eczema with bath-PUVA therapy. J Am Acad Dermatol. 1998;38:505-6." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Treatment of palmoplantar eczema with bath-PUVA therapy." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ …1] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "1998" "volumen" => "38" "paginaInicial" => "505" "paginaFinal" => "6" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 68 => array:3 [ "identificador" => "bib69" "etiqueta" => "69" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "A double-blind placebo-controlled trial of UVA-1 in the treatment of dyshidrotic eczema. Clin Exp Dermatol. 2003;28:584-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "A double-blind placebo-controlled trial of UVA-1 in the treatment of dyshidrotic eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Exp Dermatol" "fecha" => "2003" "volumen" => "28" "paginaInicial" => "584" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 69 => array:3 [ "identificador" => "bib70" "etiqueta" => "70" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Comparison of localized high-dose UVA1 irradiation versus topical cream psoralen-UVA for treatment of chronic vesicular dyshidrotic eczema. J Am Acad Dermatol. 2004;50: 68-72." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Comparison of localized high-dose UVA1 irradiation versus topical cream psoralen-UVA for treatment of chronic vesicular dyshidrotic eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ …5] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/S0190" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "50" "paginaInicial" => "68" "paginaFinal" => "72" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 70 => array:3 [ "identificador" => "bib71" "etiqueta" => "71" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "A left-right comparison of UVB phototherapy and topical photochemotherapy in bilateral chronic hand dermatitis after 6 weeks' treatment. Clin Exp Dermatol. 1997;22:7-10." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "A left-right comparison of UVB phototherapy and topical photochemotherapy in bilateral chronic hand dermatitis after 6 weeks' treatment." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Exp Dermatol" "fecha" => "1997" "volumen" => "22" "paginaInicial" => "7" "paginaFinal" => "10" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 71 => array:3 [ "identificador" => "bib72" "etiqueta" => "72" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Superficial X-ray therapy in the treatment of constitutional eczema of the hands. Br J Dermatol. 1984;111:445-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Superficial X-ray therapy in the treatment of constitutional eczema of the hands." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1984" "volumen" => "111" "paginaInicial" => "445" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 72 => array:3 [ "identificador" => "bib73" "etiqueta" => "73" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "A double-blind study of Grenz ray therapy in chronic eczema of the hands. Br J Dermatol. 1987;117:77-80." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "A double-blind study of Grenz ray therapy in chronic eczema of the hands." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1987" "volumen" => "117" "paginaInicial" => "77" "paginaFinal" => "80" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 73 => array:3 [ "identificador" => "bib74" "etiqueta" => "74" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Conventional superficial X-ray versus Grenz ray therapy in the treatment of constitutional eczema of the hands. Br J Dermatol. 1985;112:339-41." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Conventional superficial X-ray versus Grenz ray therapy in the treatment of constitutional eczema of the hands." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1985" "volumen" => "112" "paginaInicial" => "339" "paginaFinal" => "41" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 74 => array:3 [ "identificador" => "bib75" "etiqueta" => "75" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Long-term effects in skin and thyroid after radiotherapy for skin angiomas: a French retrospective cohort study. Eur J Cancer. 1991;27:1215-22." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Long-term effects in skin and thyroid after radiotherapy for skin angiomas: a French retrospective cohort study." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur J Cancer" "fecha" => "1991" "volumen" => "27" "paginaInicial" => "1215" "paginaFinal" => "22" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 75 => array:3 [ "identificador" => "bib76" "etiqueta" => "76" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Minimizing complications from systemic glucocorticosteroid use. Dermatol Clin. 1995;13:925-39." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Minimizing complications from systemic glucocorticosteroid use." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ …1] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatol Clin" "fecha" => "1995" "volumen" => "13" "paginaInicial" => "925" "paginaFinal" => "39" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 76 => array:3 [ "identificador" => "bib77" "etiqueta" => "77" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "referenciaCompleta" => "Immunomodulators. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Mosby, London. 2003;p.2033-53." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Immunomodulators. En: Bolognia JL, Jorizzo JL, Rapini R, editors. Dermatology. Mosby, London. 2003;p.2033-53." "idioma" => "it" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] ] ] ] 77 => array:3 [ "identificador" => "bib78" "etiqueta" => "78" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Cyclosporin A in the treatment of chronic dermatitis of the hands. Br J Dermatol. 1994;130: 75-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Cyclosporin A in the treatment of chronic dermatitis of the hands." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "1994" "volumen" => "130" "paginaInicial" => "75" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 78 => array:3 [ "identificador" => "bib79" "etiqueta" => "79" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Long-term follow-up of eczema patients treated with cyclosporine. Acta Derm Venereol. 1998;78:40-3." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Long-term follow-up of eczema patients treated with cyclosporine." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Derm Venereol" "fecha" => "1998" "volumen" => "78" "paginaInicial" => "40" "paginaFinal" => "3" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 79 => array:3 [ "identificador" => "bib80" "etiqueta" => "80" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Cyclosporine in the treatment of psoriasis. Cutis. 2000;66:365-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Cyclosporine in the treatment of psoriasis." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ …1] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Cutis" "fecha" => "2000" "volumen" => "66" "paginaInicial" => "365" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 80 => array:3 [ "identificador" => "bib81" "etiqueta" => "81" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Low-dose oral methotrexate treatment for recalcitrant palmoplantar pompholyx. J Am Acad Dermatol. 1999;40:612-4." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Low-dose oral methotrexate treatment for recalcitrant palmoplantar pompholyx." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Am Acad Dermatol" "fecha" => "1999" "volumen" => "40" "paginaInicial" => "612" "paginaFinal" => "4" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 81 => array:3 [ "identificador" => "bib82" "etiqueta" => "82" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Successful treatment of chronic hand eczema with oral 9-cis-retinoic acid. Dermatology. 1999;199: 308-12." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Successful treatment of chronic hand eczema with oral 9-cis-retinoic acid." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ …2] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "18280" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Dermatology" "fecha" => "1999" "volumen" => "199" "paginaInicial" => "308" "paginaFinal" => "12" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 82 => array:3 [ "identificador" => "bib83" "etiqueta" => "83" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Oral alitretinoin (9-cis-retinoic acid) therapy for chronic hand dermatitis in patients refractory to standard therapy: results of a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter trial. Arch Dermatol. 2004;140:1453-9." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Oral alitretinoin (9-cis-retinoic acid) therapy for chronic hand dermatitis in patients refractory to standard therapy: results of a randomized, double-blind, placebo-controlled, multicenter trial." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/archderm.140.12.1453" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "140" "paginaInicial" => "1453" "paginaFinal" => "9" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 83 => array:3 [ "identificador" => "bib84" "etiqueta" => "84" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Treatment of hyperkeratotic dermatitis of the palms (eczema keratoticum) with oral acitretin. A single-blind placebo-controlled study. Acta Derm Venereol. 2001;81:353-5." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Treatment of hyperkeratotic dermatitis of the palms (eczema keratoticum) with oral acitretin. A single-blind placebo-controlled study." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Acta Derm Venereol" "fecha" => "2001" "volumen" => "81" "paginaInicial" => "353" "paginaFinal" => "5" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 84 => array:3 [ "identificador" => "bib85" "etiqueta" => "85" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Fifteen-year follow-up of hand eczema: persistence and consequences. Br J Dermatol. 2005;152:975-80." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Fifteen-year follow-up of hand eczema: persistence and consequences." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.1365-2133.2005.06494.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "2005" "volumen" => "152" "paginaInicial" => "975" "paginaFinal" => "80" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 85 => array:3 [ "identificador" => "bib86" "etiqueta" => "86" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Relation between diagnoses on severity, sick leave and loss of job among patients with occupational hand eczema. Br J Dermatol. 2005;152:93-8." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Relation between diagnoses on severity, sick leave and loss of job among patients with occupational hand eczema." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:7 [ …7] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1111/j.1365-2133.2005.06415.x" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Br J Dermatol" "fecha" => "2005" "volumen" => "152" "paginaInicial" => "93" "paginaFinal" => "8" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 86 => array:3 [ "identificador" => "bib87" "etiqueta" => "87" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Hand dermatitis as an unsuspected presentation of textile dye contact sensitivity. Contact Dermatitis. 2002;47:91-5." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Hand dermatitis as an unsuspected presentation of textile dye contact sensitivity." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "2002" "volumen" => "47" "paginaInicial" => "91" "paginaFinal" => "5" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 87 => array:3 [ "identificador" => "bib88" "etiqueta" => "88" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Contact allergy to cocamidopropyl betaine. Contact Dermatitis. 1995;33:419-22." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Contact allergy to cocamidopropyl betaine." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ …3] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Contact Dermatitis" "fecha" => "1995" "volumen" => "33" "paginaInicial" => "419" "paginaFinal" => "22" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 88 => array:3 [ "identificador" => "bib89" "etiqueta" => "89" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Prevalence and risk factors of occupational hand dermatoses in electronics workers. Toxicol Ind Health. 2004;20:1-7." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Prevalence and risk factors of occupational hand dermatoses in electronics workers." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ …5] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Toxicol Ind Health" "fecha" => "2004" "volumen" => "20" "paginaInicial" => "1" "paginaFinal" => "7" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] 89 => array:3 [ "identificador" => "bib90" "etiqueta" => "90" "referencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "referenciaCompleta" => "Use of aromatherapy products and increased risk of hand dermatitis in massage therapists. Arch Dermatol. 2004;140: 991-6." "contribucion" => array:1 [ 0 => array:3 [ "titulo" => "Use of aromatherapy products and increased risk of hand dermatitis in massage therapists." "idioma" => "en" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ …4] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1001/archderm.140.8.991" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Dermatol" "fecha" => "2004" "volumen" => "140" "paginaInicial" => "991" "paginaFinal" => "6" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ …2] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/00017310/0000009700000006/v0_201507151139/13091525/v0_201507151139/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "6666" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Revisiones" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00017310/0000009700000006/v0_201507151139/13091525/v0_201507151139/es/103v97n06a13091525pdf001.pdf?idApp=UINPBA000044&text.app=https://actasdermo.org/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/13091525?idApp=UINPBA000044" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 19592 | 118 | 19710 |
2024 Septiembre | 29891 | 147 | 30038 |
2024 Agosto | 31910 | 194 | 32104 |
2024 Julio | 28448 | 169 | 28617 |
2024 Junio | 22225 | 156 | 22381 |
2024 Mayo | 25563 | 173 | 25736 |
2024 Abril | 29349 | 186 | 29535 |
2024 Marzo | 32988 | 157 | 33145 |
2024 Febrero | 34212 | 151 | 34363 |
2024 Enero | 29641 | 167 | 29808 |
2023 Diciembre | 27561 | 140 | 27701 |
2023 Noviembre | 28316 | 199 | 28515 |
2023 Octubre | 28252 | 162 | 28414 |
2023 Septiembre | 25960 | 128 | 26088 |
2023 Agosto | 27371 | 162 | 27533 |
2023 Julio | 26403 | 165 | 26568 |
2023 Junio | 26294 | 144 | 26438 |
2023 Mayo | 24567 | 141 | 24708 |
2023 Abril | 15697 | 124 | 15821 |
2023 Marzo | 20984 | 119 | 21103 |
2023 Febrero | 22254 | 160 | 22414 |
2023 Enero | 15451 | 132 | 15583 |
2022 Diciembre | 10391 | 137 | 10528 |
2022 Noviembre | 21609 | 144 | 21753 |
2022 Octubre | 17835 | 152 | 17987 |
2022 Septiembre | 22114 | 157 | 22271 |
2022 Agosto | 19057 | 164 | 19221 |
2022 Julio | 14230 | 124 | 14354 |
2022 Junio | 10764 | 138 | 10902 |
2022 Mayo | 10576 | 169 | 10745 |
2022 Abril | 9817 | 113 | 9930 |
2022 Marzo | 11254 | 234 | 11488 |
2022 Febrero | 10569 | 138 | 10707 |
2022 Enero | 12216 | 142 | 12358 |
2021 Diciembre | 10491 | 167 | 10658 |
2021 Noviembre | 12108 | 156 | 12264 |
2021 Octubre | 12758 | 217 | 12975 |
2021 Septiembre | 9808 | 169 | 9977 |
2021 Agosto | 11425 | 132 | 11557 |
2021 Julio | 12721 | 158 | 12879 |
2021 Junio | 11723 | 111 | 11834 |
2021 Mayo | 11806 | 180 | 11986 |
2021 Abril | 17575 | 268 | 17843 |
2021 Marzo | 9663 | 124 | 9787 |
2021 Febrero | 7494 | 96 | 7590 |
2021 Enero | 7313 | 110 | 7423 |
2020 Diciembre | 5362 | 116 | 5478 |
2020 Noviembre | 3787 | 86 | 3873 |
2020 Octubre | 2829 | 95 | 2924 |
2020 Septiembre | 3408 | 82 | 3490 |
2020 Agosto | 2964 | 94 | 3058 |
2020 Julio | 2035 | 91 | 2126 |
2020 Junio | 1936 | 96 | 2032 |
2020 Mayo | 1839 | 108 | 1947 |
2020 Abril | 1415 | 128 | 1543 |
2020 Marzo | 338 | 123 | 461 |
2020 Febrero | 5 | 48 | 53 |
2020 Enero | 2 | 43 | 45 |
2019 Diciembre | 1 | 35 | 36 |
2019 Noviembre | 19 | 61 | 80 |
2019 Octubre | 8 | 44 | 52 |
2019 Septiembre | 2 | 62 | 64 |
2019 Agosto | 4 | 42 | 46 |
2019 Julio | 12 | 50 | 62 |
2019 Junio | 4 | 89 | 93 |
2019 Mayo | 4 | 169 | 173 |
2019 Abril | 15 | 135 | 150 |
2019 Marzo | 20 | 43 | 63 |
2019 Febrero | 11 | 54 | 65 |
2019 Enero | 33 | 56 | 89 |
2018 Diciembre | 12 | 48 | 60 |
2018 Noviembre | 33 | 69 | 102 |
2018 Octubre | 12 | 25 | 37 |
2018 Septiembre | 4344 | 69 | 4413 |
2018 Agosto | 11903 | 202 | 12105 |
2018 Julio | 10260 | 169 | 10429 |
2018 Junio | 9694 | 166 | 9860 |
2018 Mayo | 9871 | 184 | 10055 |
2018 Abril | 9764 | 202 | 9966 |
2018 Marzo | 10049 | 175 | 10224 |
2018 Febrero | 8452 | 151 | 8603 |
2018 Enero | 8271 | 127 | 8398 |
2017 Diciembre | 7683 | 116 | 7799 |
2017 Noviembre | 8400 | 139 | 8539 |
2017 Octubre | 7845 | 147 | 7992 |
2017 Septiembre | 6540 | 151 | 6691 |
2017 Agosto | 6637 | 157 | 6794 |
2017 Julio | 6427 | 162 | 6589 |
2017 Junio | 6413 | 405 | 6818 |
2017 Mayo | 5975 | 343 | 6318 |
2017 Abril | 6132 | 245 | 6377 |
2017 Marzo | 5842 | 294 | 6136 |
2017 Febrero | 5369 | 273 | 5642 |
2017 Enero | 3978 | 149 | 4127 |
2016 Diciembre | 4353 | 95 | 4448 |
2016 Noviembre | 5241 | 111 | 5352 |
2016 Octubre | 5439 | 126 | 5565 |
2016 Septiembre | 5748 | 188 | 5936 |
2016 Agosto | 5578 | 144 | 5722 |
2016 Julio | 3105 | 44 | 3149 |
2016 Junio | 36 | 35 | 71 |
2016 Mayo | 22 | 30 | 52 |
2016 Abril | 22 | 5 | 27 |
2016 Marzo | 28 | 6 | 34 |
2016 Febrero | 26 | 9 | 35 |
2016 Enero | 38 | 57 | 95 |
2015 Diciembre | 31 | 42 | 73 |
2015 Noviembre | 62 | 52 | 114 |
2015 Octubre | 139 | 66 | 205 |
2015 Septiembre | 113 | 59 | 172 |
2015 Agosto | 61 | 50 | 111 |
2015 Julio | 4931 | 2 | 4933 |
2015 Junio | 4728 | 68 | 4796 |
2015 Mayo | 5458 | 83 | 5541 |
2015 Abril | 5481 | 57 | 5538 |
2015 Marzo | 5223 | 37 | 5260 |
2015 Febrero | 4342 | 32 | 4374 |
2015 Enero | 4616 | 41 | 4657 |
2014 Diciembre | 3949 | 40 | 3989 |
2014 Noviembre | 3888 | 30 | 3918 |
2014 Octubre | 3673 | 33 | 3706 |
2014 Septiembre | 3061 | 25 | 3086 |
2014 Agosto | 3118 | 18 | 3136 |
2014 Julio | 2818 | 32 | 2850 |
2014 Junio | 2455 | 20 | 2475 |
2014 Mayo | 2013 | 23 | 2036 |
2014 Abril | 1714 | 25 | 1739 |
2014 Marzo | 1439 | 21 | 1460 |
2014 Febrero | 1129 | 19 | 1148 |
2014 Enero | 1041 | 13 | 1054 |
2013 Diciembre | 708 | 22 | 730 |
2013 Noviembre | 694 | 22 | 716 |
2013 Octubre | 695 | 24 | 719 |
2013 Septiembre | 758 | 24 | 782 |
2013 Agosto | 668 | 35 | 703 |
2013 Julio | 652 | 44 | 696 |
2013 Junio | 467 | 24 | 491 |
2013 Mayo | 402 | 28 | 430 |
2013 Abril | 239 | 47 | 286 |
2013 Marzo | 218 | 45 | 263 |
2013 Febrero | 151 | 29 | 180 |
2013 Enero | 313 | 21 | 334 |
2012 Diciembre | 213 | 10 | 223 |
2012 Noviembre | 153 | 13 | 166 |
2012 Octubre | 163 | 5 | 168 |
2012 Septiembre | 26 | 4 | 30 |
2011 Octubre | 2 | 0 | 2 |
2011 Mayo | 2 | 0 | 2 |
2011 Abril | 3 | 0 | 3 |
2011 Marzo | 19 | 0 | 19 |
2011 Febrero | 47 | 0 | 47 |
2011 Enero | 50 | 0 | 50 |
2010 Diciembre | 85 | 0 | 85 |
2010 Noviembre | 35 | 0 | 35 |
2010 Octubre | 23 | 0 | 23 |
2010 Septiembre | 24 | 0 | 24 |
2010 Agosto | 39 | 0 | 39 |
2010 Julio | 54 | 0 | 54 |
2010 Junio | 51 | 0 | 51 |
2010 Mayo | 15 | 0 | 15 |
2010 Abril | 23 | 0 | 23 |
2010 Marzo | 17 | 0 | 17 |
2010 Febrero | 24 | 0 | 24 |
2010 Enero | 16 | 0 | 16 |
2009 Diciembre | 10 | 0 | 10 |
2009 Noviembre | 13 | 0 | 13 |
2009 Octubre | 21 | 0 | 21 |
2009 Septiembre | 39 | 0 | 39 |
2009 Agosto | 23 | 0 | 23 |
2009 Julio | 16 | 0 | 16 |
2009 Junio | 22 | 0 | 22 |
2009 Mayo | 17 | 0 | 17 |
2009 Abril | 19 | 0 | 19 |
2009 Marzo | 15 | 0 | 15 |
2009 Febrero | 14 | 0 | 14 |
2009 Enero | 15 | 0 | 15 |
2008 Diciembre | 17 | 0 | 17 |
2008 Noviembre | 41 | 0 | 41 |
2008 Octubre | 34 | 0 | 34 |
2008 Septiembre | 25 | 0 | 25 |
2008 Agosto | 16 | 0 | 16 |
2008 Julio | 33 | 0 | 33 |
2008 Junio | 39 | 0 | 39 |
2008 Mayo | 26 | 0 | 26 |
2008 Abril | 1 | 0 | 1 |
2008 Febrero | 1 | 0 | 1 |
2008 Enero | 1 | 0 | 1 |
2007 Octubre | 1 | 0 | 1 |
2007 Septiembre | 3 | 0 | 3 |
2007 Febrero | 3 | 0 | 3 |